[Góc khám phá] 4 điều sẽ diễn ra trong não mỗi khi bạn lắng nghe những bản nhạc Giáng sinh

Khi đông đến, những bài nhạc giáng sinh luôn đứng đầu các bảng xếp hạng, từ Bing Crosby cho đến Mariah Carey, bạn sẽ luôn nghe thấy những giai điệu quen thuộc ấy trong các cửa hàng, quán ăn hay trên TV cho đến khi năm mới đến. Bạn sẽ không phải là người duy nhất tò mò về những điều xảy ra trong đầu khi bạn nghe những bài hát giáng sinh hết lần này đến lần khác. Nó thực ra là sự phức tạp về hệ thần kinh con người, liên quan đến sự ưa thích lặp lại của não bộ và trung tâm nơron cùng với khuynh hướng lặp lại của não bộ.

Mỗi người đều có gu âm nhạc riêng. Điều thú vị là những người cần phải nghe nhạc nhiều lần như là nhân viên trong tiệm sách hay quán cà phê phải nghe nhạc trong suốt thời gian làm việc và đặc biệt là khi giáng sinh đến họ sẽ nghe nhạc giáng sinh rất nhiều lần trong ngày, những người đó sẽ phải tốn sức lực về mặt tâm lý để gạt hết những giai điệu giáng sinh đầy hào hứng để tập trung vào công việc. Và theo Guardian, những ca khúc giáng sinh đã được dùng bởi FBI trong cuộc bao vây tại Waco năm 1993 để phá vỡ sự phòng thủ kiên cố của nhóm phản động.

Cho dù bạn yêu thích từng vòng lặp của “Jingle Bell Rock” hay muốn ném chiếc radio ra khỏi cửa oto vào ngày 2 tháng 12, thì não bạn vẫn đang thực hiện một số điều thú vị phía sau hậu trường. Dưới đây sẽ bốn điều diễn ra trong bộ não của bạn mỗi khi bạn lắng nghe những bản nhạc Giáng sinh.

Nhạc Giáng sinh kích thích “Trung khu nghỉ lễ” của não bộ

Vào năm 2015, các nhà khoa học Đan Mạch đã tiến hành một loạt các thí nghiệm để nghiên cứu xem liệu có một trung khu cụ thể nào của não bộ dành cho những cảm xúc và phản ứng vào mùa Giáng sinh, từ tiếng chuông vang cho đến mùi thơm của các cây thông. Và họ đã tìm được. “Có một thứ được gọi là “mạng lưới tinh thần Giáng sinh” trong não bộ con người bao gồm một số khu vực ở vỏ não.” nghiên cứu được công bố trên tạp chí Y khoa Anh giải thích. “Mạng lưới này có các dấu hiệu hoạt động cao hơn đáng kể ở những người ăn mừng Giáng sinh với tinh thần tích cực, trái ngược với những người không có truyền thống đón Giáng sinh.”

Trung khu nghỉ lễ của não bộ thực chất không phải là một địa điểm cụ thể, nó là vô vàn các bit của chất xám liên kết với nhau được kích hoạt lên mỗi khi bạn xúc của bạn thay đổi theo mùa, bao gồm dây thần kinh vận động vỏ não, dây thần kinh cảm giác vỏ não, và thùy đỉnh. Tất cả chúng đều liên quan đến những thứ như cảm giác và sự chuyển dụng, và cách mà chúng ta diễn giải các hình ảnh, âm thanh và các loại kích thích khác, bao gồm cả âm nhạc Giáng sinh. Vì vậy mỗi khi bạn nghe những nốt nhạc mở đầu của “White Christmas”, đặc biệt là nếu bạn yêu thích những ngày nghỉ lễ, đây sẽ là những bit sáng lên như thể cây thông Noel.

Não bộ của bạn yêu thích sự lặp lại của những giai điệu quen thuộc

Tại sao chúng ta vẫn mãi yêu thích những bản nhạc Giáng sinh dù cho chúng ta nghe nó năm này qua năm khác? Bản chất sự lặp đi lặp lại của các bản nhạc trong mùa Giáng sinh là một phần quyến rũ của nó, ít nhất là đối với một số chúng ta. Nhà thần kinh học Brian Rabinovitz đã lập luận vào năm 2017 rằng âm nhạc Giáng sinh đặc biệt hấp dẫn vì các tạo mẫu trong bộ não của chúng ta. Chúng ta luôn mang trong mình những kỳ vọng về các “tạo mẫu” của những giai điệu Giáng sinh và sự đáng yêu, cấu trúc đơn giản, cùng với sức căng và sự giải tỏa (khi nghĩ về những nốt cao trong các giai điệu Giáng sinh của Mariah Carey). Và sau đấy chúng ta sẽ trải nghiệm những niềm hân hoan tự nhiên khi những kỳ vọng này được đáp ứng mọi lúc.

“Khi lắng nghe về những thứ gì đấy bạn biết rõ, bạn đã có sẵn những kỳ vọng vô cùng mạnh mẽ. Bạn đang có những dự đoán này, có những thời điểm căng thẳng này và rồi bạn nhận ra những dự đoán đã đúng,” Rabinovitz nói. Đó cũng có thể là lý do tại sao các bản remix của các ca khúc Giáng sinh cổ điển thường không đạt được nhiều thành công.

… và khi đạt đến một mức độ nhất định

Nếu bạn đã từng trải nghiệm làm việc trong một cửa hàng trong suốt dịp Giáng sinh dưới một dòng nhạc tưng bừng vui vẻ, bạn có thể sẽ không nghĩ những vòng lặp này, thực sự, dễ chịu. Nó chỉ ra rằng những có một điểm phá vỡ trong não bộ của chúng ta, khi mà đã quá quen thuộc kể cả với những giai điệu Giáng sinh tuyệt vời nhất cũng có thể khiến bạn trở nên vô cùng tức giận và cảm thấy phiền phức. Tại thời điểm đấy, chúng ta đã đạt đến ngưỡng “quá tải thông tin”: não bộ của chúng ta đã chính thức trải qua quá nhiều kích thích, cảm xúc và những thứ khác.

Giáo sư nghiên cứu hành vi con người Melody Wilding nói với Inc vào năm 2017 rằng quá bão hòa chính là lý do vì sao âm nhạc Giáng sinh có thể trở nên phiền nhiễu đến khó hiểu. “Nếu bạn đã bắt đầu lo lắng về chuyện tiền bạc, việc làm, hay gặp mặt gia đình trong suốt kỳ nghỉ, sự ngập úng trong các giai điệu tươi vui có thể sẽ khiến bạn chìm sâu hơn vào sự căng thẳng thay vì quên nó đi.” cô nói thêm. Nếu chúng ta bắt đầu nghe đi nghe lại một bài hát, chúng ta có thể mất đi những kết nối tình cảm cụ thể đã khiến chúng ta lặp lại chúng lúc đầu. Do đó sau khi bạn chấm dứt cuộc tình với một bài hát sau khi lặp lại chúng 400 lần, bộ não đã không còn những kết nối cảm xúc với nó như ban đầu.

Não bộ của chúng ta muốn “soi gương” nhịp điệu của nó

Đã sẵn sàng cho những điều trở nên kì lạ? Sự liên kết giữa âm nhạc mà chúng ta nghe cùng với những cảm xúc mà chúng ta đang cảm nhận - nỗi hoài niệm, những ánh sáng của ký ức, những sự khó chịu,.. - có thể là những nơron trong não bộ được biết đến như “gương”. Các nơron gương là thứ giúp chúng ta sao chép những người khác và trải nghiệm sự đồng cảm, nó đặt ra một tín hiệu cả khi chúng ta làm điều gì đó và khi chúng ta thấy ai làm điều gì đó. (Đó chính là lý do vì sao bạn cảm nhận một nỗi đau đồng cảm khi bạn chợt thấy ai đấy bị kẹt tay ở cửa.) Và hóa ra, nó có thể chính là một phần trong các phản ứng của chúng ta đối với âm nhạc Giáng sinh, và âm nhạc cảm xúc nói chung.

Những nghiên cứu gần đây cho thấy rằng sự phản hồi của cảm xúc với âm nhạc thường có dạng phản ứng “gương” trong não, cơ thể muốn di chuyển, muốn hát theo, muốn bắt chước những gì sắp phát ra từ loa. Điều này lý giải cho việc tại sao nhảy nhót và hát karaoke trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Nhà thần kinh học Marco Lacoboni nói với Psychology Today trong năm 2018 rằng các nơron gương phản chiếu khi chúng ta lắng nghe điều gì đấy, theo như một nghiên cứu, ông nói “hoạt động trong khu dây thần kinh hoạt động khi tham gia chỉ đơn giản là lắng nghe những giai điệu.” Những cảm xúc chúng ta đọc được từ âm nhạc được “gương” lại bởi bộ não, và rồi chúng ta bắt đầu cảm thấy hoài niệm mỗi khi chúng xuất hiện trên radio.

Cho dù bạn muốn nhảy xung quanh nhà bếp khi những nốt đầu tiên của “Last Christmas” vang lên, hay là đi ngủ đông cho đến tận tháng hai, thì não bộ của bạn chắc chắn luôn là thứ đứng sau mọi phản ứng của bạn. Bạn có thể đặt một số bộ tai nghe khử tiếng ồn như một món quà trong danh sách mơ ước.