Các nhạc sĩ Hàn Quốc kiếm được bao nhiêu tiền từ bản quyền âm nhạc?

Thu nhập của nhạc sĩ - Một vấn đề nhức nhối

Chắc hẳn ai cũng biết, các thần tượng Kpop kiếm được rất nhiều tiền từ việc bán những bài hát của họ. Nhưng so với số tiền mà họ kiếm được từ quảng cáo hay tham dự sự kiện, những gì kiếm được từ việc bán ca khúc chỉ là... tiền lẻ. Ấy vậy mà ít ai biết rằng, đối với những nhạc sĩ, nghệ sĩ không phải thần tượng, số "tiền lẻ" ấy thực sự rất quan trọng.

Kang Gary, một nửa của bộ đôi hip hop Leessang, từng làm dấy lên những tranh cãi dữ dội khi anh tweet về sự chậm trễ của các trang nghe nhạc trực tuyến trong việc chuyển thu nhập đến các nhạc sĩ. Cụ thể, anh lên tiếng bày tỏ sự quan ngại của mình về những điều sau:

- Các nhạc sĩ không được các trang nghe nhạc trực tuyến thanh toán tiền bản quyền

- Sự khác biệt giữa số tiền được trả trên thực tế với khoản ước tính dựa trên dữ liệu thô

- Sự sụt giảm rất lớn trong thu nhập của các nhạc sĩ kể từ khi có sự thay đổi về phí streaming trực tuyến

Đối với những người không hiểu về cách các nhạc sĩ và ca sĩ "cá kiếm" như thế nào ngoài số tiền họ nhận được từ việc xuất hiện trên sân khấu và trong các chương trình truyền hình, tweet của Gary sẽ rất khó hiểu. Vậy thì hãy cùng đi tìm lời giải thích cho cách các nhạc sĩ tạo được thu nhập và lý do tại sao số tiền họ nhận được hiện nay lại ít hơn vì những thay đổi trong luật pháp.

Các dịch vụ streaming trực tuyến tại Hàn Quốc cho phép người dùng trả một số tiền cố định hàng tháng, đổi lại trong tháng đó, họ có thể nghe nhạc không giới hạn trên những trang này. Một trong những trang web trực tuyến phổ biến nhất chính là Melon. Dưới đây là những số liệu được đưa ra bởi Melon và các trang nghe nhạc trực tuyến khác:

Theo ước tính, số lượng trung bình các bài hát mà một người dùng nghe trong vòng một tháng là 1.000 bài.

Lệ phí hàng tháng cho các bài hát không giới hạn là 3.000 won (khoảng 58.000 đồng).

Điều đó có nghĩa là, hằng tháng lại có khoảng 1.000 nhạc sĩ và ca sĩ sẽ chia nhau số tiền 3.000 won ấy. Đó là chưa kể, chúng ta cũng phải xem xét đến chuyện các công ty quản lý và các công ty dịch vụ trực tuyến cũng hưởng lợi một phần trong đó.

Dưới đây là cách phân chia phổ biến nhất cho những bên có liên quan trong vấn đề tác quyền âm nhạc:

Người viết lời/Nhạc sĩ: 16%

Người biểu diễn: 8%

Công ty dịch vụ streaming: 10% 

Công ty quản lý: 66% 

Điều đó có nghĩa là, mỗi tháng, 1.000 người viết lời và nhà soạn nhạc sẽ phải chia nhau số tiền 480 won (16% của 3.000 won). Như vậy, mỗi người viết lời/nhạc sĩ sẽ nhận được... 0.48 won (khoảng 9 đồng).

Giả định một bài hát của nhạc sĩ được nghe 100.000 lần trong một tháng, sau đó người này sẽ được trả 48.000 won (khoảng 900.000 đồng) một tháng cho mỗi bài hát. Nếu bài hát đó được tạo ra bởi nhiều hơn một người viết lời/nhà soạn nhạc, họ sẽ tiếp tục phải chia nhau con số 900.000 đồng này.

Như vậy, số tiền mà các ca sĩ hay người biểu diễn ca khúc đó nhận được sẽ là khoảng 450.000 đồng.

Việc có 100.000 lượt nghe trong vòng một tháng không phải chuyện khó khăn đối với các nhạc sĩ xuất thân từ thần tượng nổi tiếng như G-Dragon hay nhiều người khác. Họ có một lực lượng fan đông đảo và mạnh mẽ, sẵn sàng bỏ tiền ra nghe những ca khúc của idol mình. Nhưng đối với các nhạc sĩ không phải thần tượng, đạt được đến mốc 100.000 đã có thể xem là trúng độc đắc.

Mad Clown từng là một rapper underground trước khi bước chân vào thế giới âm nhạc chính thống. Anh cũng từng lặp lại nỗi băn khoăn của Kang Gary về sự nhầm lẫn và chậm trễ trong việc tính thu nhập cho nhạc sĩ từ của các dịch vụ nghe nhạc trực tuyến

Đó chỉ là những khoản thu nhập từ việc streaming

Các dịch vụ trực tuyến không phải là nguồn thu nhập duy nhất của các nhạc sĩ và nghệ sĩ biểu diễn. Trong thực tế, đối với những thần tượng đình đám như DBSK, Big Bang hay EXO, thu nhập từ việc bán ca khúc của họ chỉ là tiền lẻ. Họ có thể được trả một khoản tiền lên đến 3 triệu đô la (khoảng 67 tỷ đồng) cho một quảng cáo mà họ quay chỉ trong một tuần. Một bộ phim truyền hình có thể giúp họ kiếm được 500.000 đô la (khoảng 11 tỷ đồng). Đối với các thần tượng, bài hát chỉ là "công cụ quảng cáo" để bán hình ảnh của họ. Chính hình ảnh mới là thứ giúp cho họ kiếm được nhiều tiền hơn.

Tuy nhiên, đối với các nghệ sĩ không phải thần tượng và không có sự hỗ trợ của các công ty lớn, thu nhập từ mỗi nguồn đều quan trọng như nhau.

Đây là những điều khiến Hàn Quốc phải xem xét lại giá dịch vụ nghe nhạc trực tuyến của họ. 3.000 won một tháng cho một số lượng không giới hạn các ca khúc là cái giá quá "bèo" so với dịch vụ tương tự tại Mỹ.

Kang Gary của Leessang và Mad Clown đều thể hiện sự quan ngại và không hài lòng về sự khác biệt thu nhập và sự chậm trễ mà các nhạc sĩ đang phải trải qua sau khi Hàn Quốc thay đổi chi phí streaming

Chỉ thị gia tăng chi phí kỹ thuật số 

Sự suy giảm lợi nhuận từ dịch vụ streaming đang có chiều hướng gia tăng, bởi so với mua CD gốc, việc vi phạm bản quyền hiện đã "thuận tiện" hơn rất nhiều, kể cả trong và ngoài Hàn Quốc. Và một trong những cách mà ngành công nghiệp âm nhạc Hàn Quốc đề ra để khắc phục tình trạng này, chính là cung cấp các dịch vụ streaming và download với giá giảm đáng kể so với các dịch vụ tương tự ở nước ngoài. Động thái này dựa trên nguyên tắc rằng, người hâm mộ sẽ thích các dịch vụ hợp pháp hơn là những hoạt động vi phạm bản quyền nếu nó thực sự rẻ, với suy nghĩ họ sẽ được giúp thần tượng mà vẫn không làm "tổn thương" đến túi tiền của chính mình.

Tuy nhiên, vào tháng 1 năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc đã ra chỉ thị gia tăng chi phí các dịch vụ kĩ thuật số, với ý định đưa giá cả dịch vụ download và streaming của Hàn Quốc trở nên phù hợp hơn với phần còn lại của thế giới. Mục đích của việc buộc phải tăng giá này, được cho là để giúp ngành công nghiệp âm nhạc phục hồi trở lại sau những tổn thất to lớn do sự sụt giảm về doanh số bán đĩa CD.

Streaming nhạc tại Hàn Quốc và streaming nhạc tại Mỹ:

Mất khách hàng

Thật không may, có vẻ như việc tăng giá streaming và download đã mang lại ảnh hưởng xấu, vì nhiều người dùng thường xuyên của những dịch vụ này tại Hàn Quốc cảm thấy rằng giá cả đã tăng quá cao và không đáng để bỏ ra số tiền lớn như vật, đặc biệt là khi so sánh với các dịch vụ tải về bất hợp pháp .

Một ví dụ điển hình là MelOn - một trong những dịch vụ âm nhạc trực tuyến hàng đầu tại Hàn Quốc. Kế hoạch streaming không giới hạn của họ từng có giá 3.000 won mỗi tháng, nhưng sau này đã gia tăng đến tận 200%, lên đến 6.000 won một tháng. Một số công ty nhỏ hơn cũng phải đối mặt với điều này, khi sự gia tăng giá tiền các dịch vụ kỹ thuật số đã khiến cho dịch vụ này không còn sức hấp dẫn đối với phần lớn người dùng. Một số trang web cung cấp các chương trình khuyến mãi giảm giá khác nhau chỉ để ngăn cản người dùng không rời đi, nhưng họ chỉ có thể nghĩ ra các biện pháp tạm thời tốt nhất, còn về đường dài, cuối cùng thì các công ty dịch vụ này vẫn là những người chịu tổn thất nhiều nhất.

Cuối cùng, mặc dù giá cả đã gia tăng, nhưng lợi nhuận của các công ty lại sụt giảm rất nhiều do mất đi phần lớn khách hàng. Giá cả tăng cao làm cho mọi thứ trở nên tồi tệ hơn bởi vì bây giờ, việc mất đi dù chỉ một thuê bao cũng đem lại sức ảnh hưởng lớn hơn. Tuy nhiên, vẫn còn một vấn đề lớn hơn cần phải được giải quyết: tiền bản quyền của các nhạc sĩ.

Không phải ai cũng có thể và mong muốn trở thành một thần tượng. Một số nhạc sĩ sẽ chỉ sáng tác ca khúc và dựa vào những người mua bài hát của họ để kiếm sống, và rồi lại tiếp tục làm nhạc đơn thuần

Thu nhập từ tác quyền ca khúc

Có một "giai thoại" khá phổ biến trong làng nhạc Hàn Quốc rằng, phụ huynh các thành viên nhóm nhạc nữ Rainbow ban đầu đã rất thất vọng với thu nhập của con gái họ, vì như ai cũng biết, các nghệ sĩ thường không thực sự kiếm được nhiều bởi vì các công ty có xu hướng sử dụng một phần lớn ngân sách của họ vào việc đào tạo "gà nhà" và cung cấp chỗ ở. Vì thế, một thời gian đầu sau khi ra mắt, gần như toàn bộ số tiền mà các nghệ sĩ kiếm được sẽ phải dùng để "trả nợ".

Tuy nhiên, tiền bản quyền lại là một chuyện hoàn toàn khác, vì nó liên quan đến quyền lợi thật sự của các nghệ sĩ. Bao nhiêu nghệ sĩ đã, đang và sẽ kiếm được tiền từ chính âm nhạc của họ?

Mặc dù không thể thống kê được con số cụ thể do sự khác biệt trong cách các công ty quản lý tài năng của họ, nhưng nhiều nguồn tin cho biết rằng, các nghệ sĩ Hàn Quốc may mắn trở nên nổi tiếng ở nước ngoài sẽ có thu nhập từ tiền bản quyền ở các nước khác nhiều hơn là ở quê nhà. Ví dụ tiêu biểu nhất chính là PSY, với ca khúc "Gangnam Style" đã đạt được sự chú ý lớn trên khắp thế giới nhờ MV vui nhộn và vũ đạo nhảy ngựa nổi tiếng của nó.

Theo đại diện của Đảng Saenuri - Nam Kyungpil, người vẫn luôn chỉ trích những bất công trong vấn đề bản quyền âm nhạc trực tuyến của Hàn Quốc, thì "Gangnam Style" thu về số tiền lên đến 2.8 tỷ won (khoảng 54 tỷ đồng) - tương đương với 2.9 triệu lượt tải về. Trong khi đó ở Hàn Quốc, với 2.86 triệu lượt download và 27.320.000 lượt streaming, ca khúc này chỉ kiếm được 3.600.000 won (khoảng 70 triệu đồng) tiền bản quyền trực tuyến. Điều này có nghĩa là các nghệ sĩ trung bình chỉ được trả 10.7 won (khoảng 208 đồng) cho mỗi lần download của một bài hát và một khoản tiền cực kỳ vô lý là 0.2 won (khoảng 4 đồng) cho mỗi lượt streaming.

Khám phá này đã đưa ra một kết luận đáng ngạc nhiên rằng, việc gia tăng phí dịch vụ streaming và download từng được kỳ vọng là một cách để giúp các nhạc sĩ và nghệ sĩ kiếm được nhiều tiền hơn từ công việc khó khăn của họ, nhưng có vẻ như nó lại là nguyên nhân khiến thu nhập của những người làm nghệ thuật chân chính sụt giảm. Điều tồi tệ nhất là các nhà cung cấp dịch vụ cuối cùng lại rơi vào cảnh "gậy ông đập lưng ông", khi mà số lượng người dùng của họ đang ngày một giảm đi rất nhiều.

Các nhạc sĩ  bỏ bao tâm huyết và tiền của để làm nên một tác phẩm để đời, nhưng rồi cuối cùng họ vẫn không thể sống được bằng chính âm nhạc của mình! Còn sự thật nào đau đớn hơn thế?

Munnie lược dịch