Bob Dylan - nhạc sĩ giành giải Nobel "văn học" 2016 gây nhiều tranh cãi

Ca-nhạc sĩ người Mỹ Bob Dylan đã trở thành chủ nhân giải thưởng Nobel văn học 2016. Ông được trao cho giải thưởng danh giá này "vì đã tạo nên những biểu đạt đầy chất thơ trong truyền thống âm nhạc vĩ đại của nước Mỹ” – theo lời tuyên bố của Viện Hàn lâm Thuỵ Điển.

Bob Dylan là ai?

Bob Dylan - nghệ sĩ vừa giành giải Nobel văn học gây nhiều tranh cãi

Bob Dylan tên thật là Robert Allen Zimmerman (1941) là một người Mỹ gốc Do thái. Ông vừa là một ca-nhạc sĩ, vừa là một nhà văn có biệt hiệu là "Lãng tử du ca".

Năm 14 tuổi, Bob Dylan tham gia vào nhóm nhạc rock'n rolls tại trường trung học. Ông lấy tên Dylan theo tên của nhà thơ nổi tiếng Dylan Thomas, lấy cảm hứng âm nhạc từ Woody Guthrie, Bob Dylan bắt đầu với những bản nhạc đồng quê.

Năm 1961, ông đến New York, đi diễn các tụ điểm, quán café tại Greenwich. Album đầu tay của ông được phát hành vào năm 1962.

Ảnh thời còn trẻ của huyền thoại Bob Dylan

Sự nghiệp thu âm kéo dài tới hơn 50 năm của ông là sự trải nghiệm của rất nhiều phong cách truyền thống đa dạng của nước Mỹ, từ folk, blues cho tới nhạc rock and roll cũng như nhạc folk từ Anh, Scotland và Ireland, đôi lúc pha trộn với jazz và swing.

Ngày nay nhạc sĩ, ca sĩ Dylan đã được xem là một tượng đài nghệ thuật có sức ảnh hưởng lớn đến âm nhạc đương đại và là đối tượng trích dẫn thường xuyên (trong các nghiên cứu, bài báo).

Sự nghiệp âm nhạc đỉnh cao của Bob Dylan

Bob Dylan nổi tiếng với những ca khúc như “Blowin 'in the Wind” và “Like a Rolling Stone”. Ông là một trong những nghệ sĩ tiên phong của dòng nhạc Aternative Folk đầu những năm 60 của thế kỷ trước.

Bìa ca khúc "Like A Rolling Stone" của Bob Dylan

Vào năm 1965, Bob Dylan cũng khiến công chúng bất ngờ khi là một trong những nghệ sĩ đầu tiên chuyển từ thể loại nhạc dân gian sang nhạc điện tử. Ông là nhân vật chủ chốt sáng tác những ca khúc về chủ đề nhân quyền và phản chiến. Dylan cũng viết một tập thơ văn xuôi mang tên “Tarantula” năm 1971.

Trong vai trò nhạc sĩ, ông đã bán được ít nhất 100 triệu đĩa nhạc, điều này giúp ông trở thành một trong số những nghệ sĩ có số đĩa bán chạy nhất mọi thời đại.

Nhạc sĩ 75 tuổi đã giành được 11 giải Grammy, một giải Oscar cho bài hát “Things have changed” trong bộ phim “Wonder Boys” năm 2000 cùng nhiều giải thưởng danh giá khác.

Năm 2012, Bob Dylan được Tổng thống Obama tặng Huân chương Tự do.

Năm 2004, ông được bầu là nghệ sỹ vĩ đại mọi thời đại, đứng thứ hai sau ban nhạc The Beatles. Năm 2012, ông được Tổng thống Obama tặng Huân chương Tự do.

Khi một ca-nhạc sĩ giành giải Nobel văn học, người trong cuộc nói gì?

Chiến thắng của Bob Dylan gây bất ngờ cho giới chuyên môn cũng như người yêu văn chương trên toàn thế giới. Bởi mặc dù có tên trong những dự đoán nhiều năm nay, nhưng ông chưa bao giờ là cái tên được đặt nhiều kỳ vọng sẽ giành giải thưởng.

Bob Dylan giành giải Nobel văn học 2016

Theo Viện Hàn lâm Thụy Điển, lý do mà một ca sĩ, nhạc sĩ giành được giải thưởng về Văn học là bởi Bob Dylan đã "tạo nên những biểu đạt đầy chất thơ trong truyền thống âm nhạc vĩ đại của nước Mỹ” bằng những sáng tác của mình. Đây là lần đầu tiên Viện Hàn lâm Thụy Điển trao cho một ca sĩ, nhạc sĩ kể từ 1901, và tuyên bố “lựa chọn vô cùng thống nhất”.

Tuy nhiên, Bob Dylan vẫn khiến nhiều người bất ngờ khi được xếp vào danh sách ứng viên Nobel Văn học. Sự tinh tế, sức mạnh của ca từ đậm chất thơ trong các sáng tác khiến ông được xem là tác giả có tầm ảnh hưởng sâu rộng.

Văn đàn Việt & ngoại "dậy sóng"?

Mặc dù Bob Dylan được giải, nhưng giới văn chương Việt không vì thế mà quên đi những ứng viên Nobel khác như Philip Roth, Ngugi wa Thiong’o, Haruki Murakami… Những ứng viên này đang góp phần làm nên diện mạo văn chương thế giới đương đại.

“Không biết nói như nào nữa, tôi hoàn toàn bất ngờ với kết quả này. Vì tôi chưa bao giờ nghĩ giải Nobel văn chương lại trao cho một nhạc sĩ. Có lẽ rất nhiều người cùng chung cảm xúc như tôi” - anh Xuân Minh - Trưởng ban Bản quyền một hãng sách nổi tiếng cho biết về phương diện cá nhân, anh không thích kết quả Nobel 2016 cho lắm.

Uông Triều - Biên tập viên mảng Văn học Nước ngoài của Tạp chí Văn Nghệ Quân Đội, đồng quan điểm cho rằng ca từ trong ca khúc của Bob Dylan đẹp, phức tạp, có chiều sâu, có tính phản kháng, nhưng nếu vì thế mà trao giải thì Ủy ban Nobel "đã đi quá xa". 

“Haruki Murakami viết rất nhiều về âm nhạc, liệu ông có được trao giải Grammy?"

“Xin nhắc lại, đây là giải Nobel Văn học, không phải Nobel âm nhạc. Âm nhạc đã có Grammy và các giải khác. Một so sánh, liệu Haruki Murakami có đoạt giải Grammy được không?”, anh cho biết.

Tuy nhiên, bà Sara Danius – thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Thuỵ Điển lại cho rằng: “Bob Dylan xứng đáng có được danh hiệu này, trong suốt 54 năm qua, ông hoạt động nghệ thuật miệt mài, tìm tòi và khám phá những giá trị nghệ thuật tạo nên những bản sắc mới. Ông ấy cũng là một nhà thơ vĩ đại trong nền văn học Anh ngữ”.

Và "nếu so sánh với quá khứ, Homer và Sappho đã viết nên những tác phẩm sử thi dùng để lắng nghe và trình diễn cùng với các nhạc cụ, nhưng đến ngày nay các tác phẩm của họ vẫn được đọc và thưởng thức như một tác phẩm văn học. Bob Dylan cũng vậy. Người ta có thể, và nên đọc những tác phẩm của ông” – bà Danius nhấn mạnh.

Ông cũng từng sang Việt Nam trình diễn vào tháng 4/2011. 

Trái với phản ứng bất ngờ lúc đầu, nhà nghiên cứu văn học Trần Ngọc Hiếu khi bình tĩnh lại, anh thấy Viện Hàn lâm Thụy Điển có lý khi trao giải cho Bob Dylan.

Nhà nghiên cứu đánh giá về kết quả Nobel: “Tôi thấy việc trao cho Bob Dylan có phần thú vị. Định kiến của tôi là Nobel trao cho văn học cao cấp. Đây là lần đầu tiên giải trao cho văn hóa đại chúng (pop culture). Khi các "bậc trưởng thượng" Nobel nghiêng xuống văn hóa đại chúng khiến tôi phải nghĩ có lẽ văn hóa đại chúng kiến tạo văn hóa hiện đại”.

Với việc giành giải thưởng danh giá này, Bob Dylan trở thành người Mỹ đầu tiên giành giải Nobel Văn học từ sau tác giả Toni Morrison vào năm 1993. Ông sẽ nhận được phần thưởng là 8 triệu krona Thuỵ Điển (tương đương với 20, 4 tỷ VNĐ).

2015: Svetlana Alexievich (Belarus)

2014: Patrick Modiano (Pháp)

2013: Alice Munro (Canada)

2012: Mạc Ngôn (Trung Quốc)

2011: Tomas Transtromer (Thụy Điển)

HN Tổng hợp