Bạch Yến - Giọng ca không tuổi

Đêm đông - Sự bắt đầu

Những năm trước 1975, Bạch Yến sớm nổi danh tại Sài Gòn với giọng hát trầm đặc biệt. Từ những ngày đầu tiên ấy, chắc hẳn Bạch Yến cũng không thể nào ngờ được con đường đời lại đưa bà đến những miền đất xa xôi đến vậy.

Nhắc đến Bạch Yến, không thể không nhắc đến ca khúc Đêm đông của nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương. Đêm đông chính là bài hát thay đổi số phận Bạch Yến. 

Bạch Yến sinh tại Sóc Trăng. Cha là người Triều Châu (Trung Quốc), mẹ là một người Kinh rất yêu âm nhạc. Lên 9 tuổi, Bạch Yến theo học tiểu học Trường La providence, Cần Thơ, gia nhập đoàn thánh ca nhà thờ để làm quen với âm nhạc.

Tuổi thơ của Bạch Yến không hề êm đềm. Cha mẹ ly hôn, cha đi bước nữa, mẹ mang cả nhà lên Sài Gòn sinh sống trong một căn nhà lá. Cuộc sống của cả gia đình vô cùng khó khăn, thậm chí nhà còn bị cháy hết không còn thứ gì, và cả 5 mẹ con trắng tay. “Tôi nhớ lúc ấy, hội thiện nguyện đến cho lon gạo và cá khô, tôi bật khóc tủi thân vì nghĩ cho gạo thì lấy đâu củi với lửa mà nấu?”.

Mới 14 tuổi, Bạch Yến đã cố trang điểm cho già dặn hơn để lần mò đến các vũ trường, phòng trà xin làm ca sĩ, mong kiếm tiền để phụ giúp mẹ. Nơi Bạch Yến đến gõ cửa đầu tiên là phòng trà Trúc Lâm trên đường Phạm Ngũ Lão. Từ phòng trà Trúc Lâm, Bạch Yến tiến lên phòng trà Hòa Bình, được khán giả tán thưởng nồng nhiệt qua các ca khúc Bến cũ, Gái xuân… và một số bài hát Pháp: Tango Blue, Étoile Des Neiges…

Sau đó không lâu, mấy người chị tình cờ đưa Bạch Yến tập hát thử Đêm đông. Và bà gần như bị cuốn theo. Chính ca khúc này gieo lại niềm đam mê đi hát của bà. Suốt 6 tháng trời chỉ tập đúng bài hát này, sau đó Bạch Yến xin đi hát tại một phòng trà và ngay đêm đầu tiên thể hiện, Đêm đông qua giọng hát của cô bé chỉ vừa tròn 15 tuổi đã chinh phục công chúng. Đặc biệt hơn, bà đã thay điệu tango nguyên thủy sang slowrock và từ đó nó đã trở thành khuôn thước cho những thể hiện sau này.

“Đêm đông đã lựa chọn tiếng hát của tôi khi mới vừa tròn 15 tuổi” – Bạch Yến bộc bạch. Đêm đông đã đưa tên tuổi Bạch Yến ra ánh sáng.

Bạch Yến biểu diễn Đêm đông trong một lần hiếm hoi trở về Việt Nam

Nữ ca sĩ chia sẻ: “Dẫu lúc ấy không biết tác giả là ai nhưng tôi vẫn gói ghém, cất kỹ bên mình thành một hành trang và ca khúc Đêm đông đã theo tôi khắp nơi trên thế giới cho đến khi mái tóc đã điểm sương, tuổi cũng bớt trẻ nhưng khán giả vẫn yêu cầu Bạch Yến hát Đêm đông”. Từ đó trở đi, bà trở thành một trong những ca sĩ được ưa chuộng nhất. 

Hành trình viễn chinh cùng âm nhạc

Sau Đêm đông, Bạch Yến trở nên rất đắt show. Ấy vậy mà, bà đã khiến nhiều người bất ngờ khi dám từ bỏ "ngai vàng" để làm một chuyến viễn du âm nhạc rất xa, rất dài, ra khỏi biên giới đất nước.

Năm 1961, Bạch Yến bán căn nhà đang ở và sang Pháp học thanh nhạc. Bạch Yến được ông Phạm Văn Mười thu nhận làm ca sĩ, hát tại nhà hàng La Table Du Mandarin do ông làm chủ trên đường Rue de l Echelle, quận 1, Paris. Trong thời gian này, Bạch Yến được hãng Polydor của Pháp mời thâu đĩa và lưu diễn một số nước châu Âu. năm 1963, Bạch Yến quay về Việt Nam và hát ở phòng trà Tự Do của ông Ngô Văn Cường.

Bạch Yến là người Việt Nam đầu tiên và duy nhất xuất hiện trên chương trình Ed Sullivan Show nổi tiếng của Mỹ năm 1965, là nghệ sĩ Việt Nam duy nhất trình diễn cùng một chương trình với những tên tuổi nổi tiếng của Mỹ như Bob Hope, Bing Crosby, Pat Boone, Frankie Avalon… và là ca sĩ Việt đầu tiên và duy nhất hát nhạc phim Hollywood The Green Berets (Mũ nồi xanh).

Bạch Yến ở Mỹ 12 năm, đi lưu diễn trên khắp Hoa Kỳ và nhiều nước châu Mỹ: Canada, Mexico, Brasil, Venezuela, Colombia, Panama…

Bạch Yến kể lại: “Khi mới sang Pháp học thanh nhạc, thầy dạy bảo tôi hát nhạc Dalida tôi hát y chang, hát Edith Piaf tôi cũng làm y hệt, cứ tưởng được khen ai ngờ bị mắng té tát, bởi thầy nói “cái riêng của em đâu?”. Và từ đó, tôi cố sống cố chết phải tìm ra cho mình một cách riêng”.

Đến khi tìm ra một tính cách âm nhạc của riêng mình, Bạch Yến lại tiếp tục khiến nhiều người ngạc nhiên khi quyết định bỏ cuộc chơi ngoại quốc để quay về nhạc dân tộc, lần này, đồng hành với bà là người chồng thân yêu của mình - nhạc sĩ, nhà nghiên cứu Trần Quang Hải, con trai Giáo sư Trần Văn Khê. 

Kể về mối tình đặc biệt với chồng, bà bảo lần gặp đầu tiên của họ chính là do Giáo sư Trần Văn Khê giới thiệu, và mối tình sét đánh đã làm bừng cháy lên chặng đường mới trong cuộc đời bà. Chỉ 24 giờ, lời cầu hôn đã được chấp thuận, mặc dù khi đó không ít chàng công tử theo đuổi Bạch Yến, nhưng bà đã chọn gắn bó cả cuộc đời với người nhạc sĩ cùng chung tâm hồn đồng điệu.

If You Go Away - Bạch Yến

Dù không sinh được con và làm mẹ kế không hề dễ dàng nhưng bà lại chinh phục được tất cả những khó khăn trong đời sống riêng, bởi tâm thành và sự giản dị. Và chuyến đò nhân nghĩa chung đôi với nhạc sĩ Trần Quang Hải cũng chính là hành trình cùng chồng mang âm nhạc dân tộc Việt Nam đi biểu diễn hơn 70 nước trên thế giới.

Năm 1983, vợ chồng Bạch Yến được nhận giải Grand Prix Du Disque De L Académie Charles Cros (giải thưởng tối cao của Hàn Lâm Viện đĩa hát Charles Cros). Đến năm 2009, bà lần đầu tiên trở về Việt Nam sau 44 năm ở ngoại quốc.

Hiện tại, dù đã ngoài 70 nhưng chất giọng bà vẫn không hề thay đổi. Trong một lần hiếm hoi về nước để tham gia biểu diễn, Bạch Yến vẫn giữ vững phong độ làm cho người nghe phải “sởn da gà” cùng tình cảm trong giọng hát. Vẫn nét duyên dáng, hài hước vốn mặc định phong cách riêng của Bạch Yến đã chinh phục luôn khán giả thế hệ trẻ bây giờ ngay từ khi cất giọng hát của mình.

Từng ấp ủ sẽ tổ chức một liveshow riêng để kỉ niệm chặng đường hơn mấy chục năm đi hát, thế nhưng cho đến tháng 12/2014, Bạch Yến mới có thể biến điều đó thành sự thật khi đồng ý trở về nước thực hiện liveshow.

Cho em quên tuổi ngọc - Bạch Yến

Lần đầu tiên xuất hiện chính thức trên một sân khấu âm nhạc trong nước sau ngần ấy năm bận rộn với cuộc phiêu du âm nhạc ở nước ngoài, Bạch Yến đã chọn chủ đề Đêm đông cho liveshow Sol Vàng - chương trình tôn vinh các giọng ca nổi tiếng trong nước và hải ngoại. Với 3 chương Đêm đông, If You Go Away, Tân hôn dạ khúc, Bạch Yến đã dùng âm nhạc kể lại cuộc đời mình, khiến biết bao con tim có mặt tại đó phải xúc động với từng lời ca tiếng hát của nữ danh ca không tuổi này.

Bạch Yến từng tâm sự: “Số mệnh không tự mình định đoạt được. Tôi bước lên sân khấu như một định mệnh. Và thật kỳ lạ là suốt từ đó tới giờ, tôi chỉ có hát, không làm thêm bất cứ công việc nào khác. Nghề biểu diễn thực sự rất khắt khe, đứng không vững một chút thôi là sụt xuống, mất chỗ, hát kém hay, hoặc kém đẹp đi một chút là lập tức sẽ có người thay thế. Vậy nên tự mình phải khổ luyện và giữ gìn”. 

Hơn 50 năm đứng trên sân khấu, sự nghiệp ca hát của danh ca Bạch Yến đã gắn liền với những nhạc phẩm bất hủ của dân tộc, cũng như những bài hát tiếng nước ngoài được thể hiện lôi cuốn, mới lạ. Kỹ thuật điêu luyện, phong cách trẻ trung của nữ danh ca đã chứng tỏ đẳng cấp quốc tế của giọng hát không tuổi. Điều đó lý giải nguyên nhân con đường âm nhạc đã mang bà đi đến hơn 70 nước trên thế giới.