Không có khán giả 'NUÔI', nghệ sĩ ở Việt Nam sẽ 'ĐÓI'?

Không hổ là showbiz Việt, cứ dăm bửa nửa tháng lại dấy lên một tranh cãi lớn. Trước là chuyện hot girl đi hát có tôn trọng người nghe hay không và giờ là quan điểm có phần tiêu cực: "khán giả không nuôi nghệ sĩ". 

Bắt nguồn là câu nói của đạo diễn, nhà biên kịch Bùi Quốc Bảo: "Nghệ sĩ sống bằng nghề nghiệp thì phải mang ơn khán giả, phải nghĩ là được khán giả nuôi, phải tri ân khán giả, phải quan niệm là chén cơm của mình là khán giả ban cho? Ủa, sao ngộ vậy?" mối quan hệ giữa khán giả và nghệ sĩ liên tục được người trong giới, cư dân mạng, giới truyền thông đem ra mổ xẻ. Có người đồng tình một phần quan điểm, có người phản đối kịch liệt nhưng tựu chung lại, số đông công chúng không chấp nhận tư duy "không cần khán giả" phía trên. Vì sao ư? Vì khán giả là đối tượng chính mà những người nghệ sĩ chân chính muốn "thu phục", muốn tìm kiếm sự đồng cảm, cuối cùng là cùng tạo ra "giá trị thặng dư". 

Phát ngôn khởi nguồn của những tranh cãi gần đây trong showbiz Việt

Nói nôm na thế này, người bán hàng muốn tồn tại phải có khách hàng, giáo viên muốn duy trì công việc phải có học sinh, sinh viên, tương tự, ca sĩ, nhạc sĩ, diễn viên muốn hoạt động lâu dài trong showbiz Việt, ít nhất cũng phải có khán giả. Để làm gì? Để có người ủng hộ các sản phẩm, liveshow, có người bảo vệ những lúc scandal ập tới, đơn giản hơn thì khi livestream trò chuyện cũng có fan tương tác chứ không phải độc thoại một mình mà không một ai quan tâm. 

Khán giả chính xác mà nói không "nuôi" nghệ sĩ theo kiểu đưa tiền trực tiếp, nghệ sĩ ở nhà, khán giả lao động đem tài sản về chăm. Cái "nuôi" ở họ đôi khi được quy đổi ra vé xem show, tiền mua lighstick, ấn phẩm, album, cũng có khi chỉ là cái bắt tay, lời nói khích lệ... Có nhiều hình thức để xác định cách "nuôi" nghệ sĩ của công chúng và tất nhiên, chẳng ai dại gì tuyên bố "tôi không cần khán giả" để rồi sau đó, đau xót nhìn show ế fan, album ế hàng, tên tuổi cũng càng ngày càng thêm ế ẩm. 

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung theo dòng sự kiện có đăng tải bài đăng khá dài về mối quan hệ nghệ sĩ - khán giả, trong đó có câu như sau: "làm nghệ sĩ là một ngành nghề đặc biệt, là một sự may mắn, là được lựa chọn, nghệ sĩ và khán giả đó là 1 mối quan hệ rất tình cảm chứ không phải đơn giản là người bán - người mua".

"Khán giả không nuôi nghệ sĩ trực tiếp như Cha Mẹ, nhưng nuôi nghệ sĩ gián tiếp bằng tình cảm và tâm sức của mình... Nghệ sĩ sai khán giả có quyền tẩy chay, khán giả sai nghệ sĩ có quyền lên tiếng trách móc nhưng không được nói "không cần khán giả"". 

Đúng là ở Việt Nam, vấn đề tác quyền còn khá lỏng lẻo, thế nên rất khó để nói tiền nghệ sĩ kiếm ra là 100% sự ủng hộ từ người hâm mộ. Thế nhưng, không mua bài hát trên các trang nhạc trả phí không có nghĩa là họ không bỏ tiền túi ra mua vé xem phim, vé nghe nhạc hay album mà thần tượng vừa phát hành. Bằng rất nhiều cách, khán giả vẫn đang từng ngày tạo ra "giá trị thặng dư" để ít nhất, người làm nghệ thuật có đủ kinh tế trang trải cuộc sống, bù đắp lại tổn thất khi làm liveshow hoặc có nguồn dư để thực hiện các sản phẩm mới. 

Nghệ thuật là nghề nghiệp đặc thù, không kiếm tiền theo kiểu "làm công ăn lương" mà phụ thuộc vào mức độ yêu thích của quần chúng khán giả. So sánh thế này: một ca sĩ sở hữu fanpage 3,4 triệu like tất nhiên giá quảng cáo không thể cao bằng đồng nghiệp đang nắm trong tay fanpage cả 10 triệu lượt thích. Tương tự, một ca sĩ hạng A với hàng triệu người hâm mộ có quyền hét giá cát-xê nếu chưa nhận thấy sự thỏa đáng trong hợp đồng nhưng đổi lại, tình huống này không thể xảy ra với ca sĩ hạng C hoặc vô danh mới đi hát phòng trà. Ở một vài khía cạnh, có nhiều fan đã là một lợi thế và bằng cách này hay cách khác, chính sự ủng hộ của fan đã giúp nghệ sĩ tạo ra tài sản nhờ những thương vụ với phía đối tác. 

Từ câu nói gây tranh cãi của đạo diễn Quốc Bảo, có người nhớ đến phát ngôn cũ của Tiên Cookie: "Ca sĩ chỉ nên yêu nghề, chứ đừng yêu công chúng". Chưa rõ, Tiên Cookie khuyên giới nghệ sĩ "đừng yêu công chúng" ở mức độ nào, chỉ biết sau phát ngôn ấy, cô trở thành cái gai trong mắt khán giả, các nghệ sĩ trong công ty cũng bị vạ lây. Hơn hết, netizen còn nhận thấy rõ mức độ lươn lẹo của cô khi một mặt tuyên bố "đừng yêu công chúng", mặt khác lại hy vọng khán giả ủng hộ sáng tác cho Bích Phương, Emily, Big Daddy...

Từ sau câu nói ấy, thiện cảm với Tiên Cookie đã mất sạch trong mắt khán giả. Cô cũng không còn được coi là một hit-maker

Ở showbiz Việt, những nghệ sĩ lớn như Mỹ Tâm, Đàm Vĩnh Hưng, Sơn Tùng, Hà Anh Tuấn... chưa từng một lần khẳng định họ không cần khán giả. Đơn giản, có được vị trí, thành quả như ngày hôm nay, họ trân trọng rất nhiều tình cảm và sự ủng hộ của những người hâm mộ. Ngược lại, có những người lại tự coi bản thân "thượng đẳng", rằng họ bố thí tình cảm cho fan, chứ không phải nhờ có fan mà họ sống tốt. Lúc này, mối quan hệ giữa nghệ sĩ - khán giả ra sao còn phụ thuộc vào thái độ của người trong showbiz. Họ trân trọng fan như Đen Vâu, Hà Anh Tuấn thì tất yếu cũng sẽ có "đồng âm" chưa hát đã chung sự đồng cảm. Còn nếu coi fan như cái máy bào tiền, tất yếu người hâm mộ cũng sẽ lần lượt rời đi, dùng tiền để đổi chác lấy sự giải trí.

Mỹ Tâm từng hỏi: "Là người dưng, người xa lạ, vì sao các bạn lại yêu mình đến vậy?"

Đen Vâu không gọi khán giả là fan mà là Đồng âm - những người chung sự đồng điệu, chứng thực sự trân trọng khán giả của những nghệ sĩ chân chính. Với họ, tình cảm nghệ sĩ - khán giả vượt lên trên đồng tiền và những khán giả đích thực cũng sẽ có cách "nuôi" nghệ sĩ một cách văn minh.