SM-JYP-YG và ba cách quản trị khác nhau: Sự thật đằng sau sự máu lạnh vô tình của SM

Có nhiều thứ làm nên sự đặc biệt của bộ ba làm mưa làm gió Kpop nhiều năm qua, từ những nghệ sĩ, âm nhạc hay đến cả cách quản trị và vận hành đặc biệt. Sau nhiều năm phát triển, SM, JYP và YG dần hình thành triết lý vận hành riêng của mình, và gần như giữ nó như một truyền thống khiến cả ba trở nên khác biệt với những phần còn lại. Sự phân hóa trong cách quản trị nghệ sĩ của Big 3 thậm chí còn trở thành một điểm thu hút đối với các fan hâm mộ, trở thành thứ mà nhiều fan tự hào.

Đã có một thời gian dài khi nhắc đến cách vận hành của Big 3, người ta thường cho rằng các ưu tiên đầu tiên của mỗi công ty tương ứng SM – Tiền, JYP – Nhân cách và YG – Tài năng. Tuy nhiên sự thật đằng sau có đúng như vậy ? Hãy cùng chúng tôi đi vào phân tích cụ thể từng công ty để hiểu rõ hơn sự khác biệt làm nên Big 3 nhé.

SM Entertainment: Một đế chế đích thực đề cao kỷ luật và tối đa hóa lợi nhuận

Đầu tiên phải nói về SM, không phải tự nhiên mà người ta nói SM là Big 1. Kể từ ngày Kpop bắt đầu hình thành những “trật tự ngầm”, nơi miếng bánh thị trường bị chiếm thị phần nhiều nhất bởi các ông lớn thì SM Entertainment đã luôn có mặt. Trở về thời gian dài trước đây, ngày Kpop thậm chí còn chưa có khái niệm Big 3 thì chúng ta có trật tự Big 2, bao gồm DSP và cái tên còn lại không ai khác chính là SMTOWN. DSP và SM sở hữu những cặp đấu “kinh điển” đi vào thanh xuân “dữ dội” của các fan Kpop đời đầu và đầu thế hệ thứ 2 như H.O.T. (SM) vs Sechskies (DSP), S.E.S (SM) vs Fin.K.L (DSP), DBSK (SM) vs SS501 (DSP), SNSD (SM) vs Kara (DSP).

Cho đến mãi sau này, dù là với JYP hay YG, SM Entertainment luôn là cái tên có mặt trong những cuộc đấu nảy lửa. Và kể cả khi đối thủ đã out top “Big” hay có thời điểm sa sút với “phong độ” không ổn định, SM vẫn luôn đứng đó và chờ đợi những thách thức tiếp theo. Để duy trì một bộ máy khổng lồ một cách ổn định với hiệu suất cao như vậy, SM có cách hoạt động tương đồng với phong cách của một tập đoàn lớn đa ngành: Đề cao kỷ luật và truyền thống, và dù vẫn chừa chỗ cho sự sáng tạo phát triển nhưng tất cả đều bị đặt sau lợi ích trước tiên của toàn bộ máy. Công ty giải trí được sáng lập bởi Lee Soo Man đánh giá cao sự trung thành, hay thậm chí có thể nói là phục tùng của nhân viên và nghệ sĩ trước và thường giành cơ hội cho những người biết chờ đợi.

Chính bởi sự đồng bộ và nhất quán từ cấp thượng tầng và cách hoạt động có phần “cực đoan”, dễ nhận thấy những người quay lưng với SM thường vấp phải nhiều khó khăn, ít nhất là trong lĩnh vực và chỗ đứng trên thị trường âm nhạc Hàn Quốc. Ngược lại, những nghệ sĩ luôn trung thành thường được công ty hỗ trợ và cố gắng khai tác tốt nhất tiềm năng để hoạt động lâu dài trong showbiz. SMTOWN lúc này thường bất chấp việc những hoạt động này có đem đến nguồn lợi lớn cho công ty hay không, và nói đến khoản “làm kinh tế” thì SM chưa bao giờ khiến chúng ta thất vọng.

Có vô số những ví dụ điển hình cho cách quản trị của SM: Ba thành viên JYJ tách nhóm sau hàng loạt vụ kiện cáo lùm xùm với công ty và trở nên biến mất trên các sóng truyền hình âm nhạc Hàn, nhóm cũng không có bản hit hay thành tựu nào được nhắc đến rầm rộ sau đó. Những người lựa chọn ở lại, Yunho và Changmin có một sự nghiệp ổn định đáng mơ ước, với những tour concert với doanh thu vào hàng khủng nhất của Kpop mọi thời đại tại Nhật Bản. Cả hai thành viên DBSK hiện đã là một trong những tiền bối kì cựu được ngưỡng mộ và có tiếng nói nhất định trong SM.

Hay một trong những bí ẩn khiến nhiều người tò mò nhất ở Kpop: việc Jessica bất ngờ rời SNSD tháng 9 năm 2014. Chưa ai dám khẳng định lý do thực sự đằng sau việc “công chúa băng giá” bất ngờ tuyên bố bị buộc rời nhóm, nhưng điều mà ai cũng nhận thấy là Jessica bị hạn chế hoạt động trên sóng truyền hình Hàn Quốc. Jessica vẫn có được những thành công nhất định trong sự nghiệp solo nhờ cộng đồng fandom riêng đông đảo, nhưng những thành tích bán album ấn tượng không thể che dấu thực tế các bài hát của nữ ca sĩ không tạo được nhiều tiếng vang tại quê nhà, cũng như cộng đồng non-fan. Chính cựu thành viên SNSD cũng từng gián tiếp thừa nhận việc mình rất muốn quay lại quảng bá sản phẩm mới trên các show truyền hình nhưng không thể. Ở vị trí ngược lại, Taeyeon lại được SM đầu tư rất mạnh ở mảng solo chỉ khoảng một năm sau khi Jessica rời nhóm. Doanh số bán album thuần của Jessica và Taeyeon có thể đánh giá là ngang ngửa và cả hai đều thuộc top đầu của nghệ sĩ nữ solo ở Hàn, nhưng rõ ràng Taeyeon, với tài năng vốn có được hậu thuẫn và đầu tư đúng mức đã được phát triển rực rỡ. Kid leader có hàng loạt các bản hit quen tai với cư dân Hàn Quốc, music video trăm triệu view, và cả những giải thưởng danh giá với sự nghiệp riêng.

Từ diễn viên...

Đến CF...

Các show truyền hình thực tế...

Cả các sàn diễn thời trang..., đi đâu cũng có bóng dáng idol SM

Mặc dù nhiều ý kiến, thậm chí các ý kiến từ các fan hâm mộ nghệ sĩ của SMTOWN nhận xét SM bóp chết sự sáng tạo của nghệ sĩ. Nhưng quá trình nhiều năm chứng minh nghệ sĩ của SM có một nền tảng nghề nghiệp cực kỳ vững chắc và có thể phát triển theo nhiều hướng khi rời bỏ vị trí idol. SM chủ trương phủ sóng thần tượng của mình ở mọi nơi, sau đó tìm ra nơi thích hợp nhất để nghệ sĩ của mình có thể đem lại nhiều lợi nhuận nhất cho công ty. Thế nên người ta có thể ít nghe đến nghệ sĩ SM hoạt động như một nhà sản xuất âm nhạc như YG, nhưng chắc chắn sẽ thường xuyên gặp các idol của SM hoạt động năng nổ tại các event, MC show truyền hình, radio show, tạp chí, CF, drama, điện ảnh hay thậm chí là DJ.

Về sự sáng tạo, SM Entertainment sẵn sàng tự tạo ra những “sân chơi” phù hợp để gà nhà thể hiện tài năng. SM Station, một dự án ban đầu được quảng bá là để cải thiện mảng digital, nhưng thực chất cũng là một nơi để thử nghiệm và thể hiện tài năng cho các nghệ sĩ.

Một điểm đặc biệt khác trong cách quản trị của SM là sự trung thành của fanbase nghệ sĩ. Đây là dàn fan đông đảo thường trực sẵn sàng bảo vệ thần tượng đến cùng. Đã có nhiều trường hợp idol nhà SM vẫn hoạt động ổn dù không may dính scandal hay gặp khủng hoảng về mặt truyền thông, tất cả một phần nhờ sự nhiệt tình của fandom cộng thêm một chút tác động từ công ty quản lý.

Kỹ năng và kỹ thuật xây dựng fanbase của công ty theo một quá trình cụ thể, từ việc ra sản phẩm đều đặn giai đoạn đầu, tích cực fanservice, “kick war” tinh tế hay thậm chí khiến cả fandom điên tiết bash công ty quản lý để ủng hộ nghệ sĩ. Tất nhiên SM vẫn tồn tại những trường hợp thất bại, tuy nhiên khi so sánh với tổng thể thì cách hoạt động của công ty vẫn đang thành công và làm tốt sau nhiều năm. Lee Soo Man cho thấy không phải tự nhiên người ta thường gọi ông là thầy chứ không phải là bố như các công ty giải trí bình thường. SM vẫn là người đứng đầu Big 3 sau nhiều năm với cách quản trị tầm cao dù nhìn bề ngoài có vẻ vô tình và vì tiền. Nếu như không có những biến động quá lớn xảy ra, với đội hình nghệ sĩ hiện tại, SM Entertainment vẫn sẽ là một cái tên làm mưa làm gió ở Kpop trong khoảng 5 năm tới.

JYP Entertainment: Đã qua rồi thời mộng mơ

JYP Entertainment vốn là một công ty giàu truyền thống nhưng lại tồn tại một điểm yếu thời kỳ người sáng lập Park Jin-young còn nắm quyền điều hành là cách làm việc có phần bay bổng. Quan điểm JYP Entertainment tuyển nghệ sĩ theo nhân cách có vẻ không quá sai khi hình tượng các thần tượng của JYP khá sạch sẽ và công ty luôn có mặt xin lỗi và hối cải nhanh chóng mỗi khi không may xuất hiện scandal. Nếu xét về mặt hình ảnh, điều tối quan trọng với các idol Hàn thì JYP Entertainment gần như đứng đầu trong Big 3.

Gà nhà JYP trong quá khứ hay hiện tại đều có hình ảnh khá tốt trong mắt công chúng Hàn khó tính

Từ trước đến nay luôn có nhiều ý kiến bất đồng về kỹ thuật thanh nhạc của gà nhà JYP khi so sánh với các công ty quản lý lớn. Tuy nhiên chúng ta cần nhớ, thần tượng không cần nhất thiết phải là một ca sĩ thuần túy với chất giọng khủng. Thần tượng, hay idol cần là một hình tượng để cả cộng đồng fandom lẫn công chúng yêu mến, và thanh nhạc đôi lúc chỉ là một trong hàng chục những kĩ năng để đứng vững trong ngành công nghiệp giải trí khắc nghiệt. Và cũng thể phủ nhận dưới bàn tay đào tạo của Park Jin-young, rất dễ để nhận biết cách hát của idol nhà JYP.

Tuy vậy, như đã nói, do cách quản lý thời đầu có phần nghệ sĩ và bay bổng nên JYP có nhiều thời điểm hụt hơi rõ rệt trong Big 3. Cách xây dựng fanbase cũng không hoành tráng như ở SM. Phần đông idol của JYP thời điểm này không có độ phủ sóng mạnh bằng đối thủ SM, mặc dù vẫn có những cái tên chủ chốt như Suzy. Đa phần các nghệ sĩ JYP nổi tiếng nhờ tự thân và công ty qua đó tìm cách phát triển thêm chứ khó có thể nói là một chiến lược bài bản được tổ chức chặt chẽ từ đầu. 

Rất may mắn là sau khi Park Jin-young rời khỏi vị trí điều hành, nhường lại cho CEO hiện tại là Wook Jung để hoạt động đúng chuyên môn là huấn luyện kỹ thuật thanh nhạc và sản xuất thì JYP cũng dần trở nên “nguy hiểm” hơn. Các fandom bắt đầu được xây dựng bài bản, lịch hoạt động phủ sóng idol dày đặc và liên tục trong năm, đánh chiếm mọi thị trường có thể và phù hợp chứ không quá tham vọng (như trường hợp Wonder Girls Mỹ tiến) đã đem lại thành công cho JYP ở thời điểm hiện tại, dù có nhiều ý kiến chỉ trích, mà cụ thể là về cách công ty đẩy TWICE hoạt động kiểu bóc lột trong một ngành công nghiệp giải trí.

JYP, sau những giai đoạn có phần kín tiếng hơn so với SM hay YG thì đã bắt đầu có một vài học tập qua cách xây dựng nhóm nhạc, hình ảnh và đặc biệt là fandom bắt đầu với TWICE. Nhờ tần suất comeback thường xuyên, hình ảnh được phủ sóng rộng khắp Hàn- Nhật, TWICE hiện là nhóm nhạc nữ đứng đầu gen 3 và dần là nghệ sĩ chủ lực của công ty. Mặc dù vậy, không như truyền thống thành công với các nhóm nữ, các nhóm nam hiện tại của JYP lại khó lòng vươn đến đẳng cấp thống trị g.o.d ngày trước.

Nhìn tổng thể vào cách tổ chức và hoạt động của JYP hiện tại thì có thể dự đoán rằng nếu không có những bước đi mạo hiểm thì JYP sẽ còn khả năng phát triển mạnh hơn nữa. Đặc biệt là vào năm sau, năm 2020 khi ITZY bắt đầu trở nên “cứng cáp”, fandom của TWICE cũng đã đủ mạnh ở Hàn Nhật và GOT7 gồng gánh những tour concert ở thị trường quốc tế.

YG Entertainment: Từ người dẫn đầu xu hướng của Kpop thành kẻ gây thất vọng

Yang Hyun Suk nhiều lần khiến người ta ghen tị khi dường như luôn có những “quý nhân” phù trợ ông trong các thời điểm quan trọng. Đầu tiên là thành viên của ‘Seo Taiji and Boys’, cùng với huyền thoại sống và quyền lực hàng đầu ngành nhạc Hàn – Seo Taiji. Sau đó ra mắt thành công Big Bang, một trong những nhóm nhạc vĩ đại nhất mà Kpop đã sản sinh ra. Và cuối cùng là chiêu mộ được producer thuộc hàng “khủng” khiến ngay cả các sao US-UK cũng thèm muốn là Teddy.

Ở thời kỳ đầu, có thể gọi YG là công ty sáng tạo bậc nhất Big 3, ở công ty phát triển tư duy âm nhạc hiện đại dễ dàng tiếp cận với gu nghe nhạc của khán giả toàn cầu với trình độ cao. Không ngạc nhiên khi từng có một thời nhiều người nghe nhạc YG hay cụ thể là từ những cái tên như Se7en, Big Bang và 2NE1 thường tự coi mình là “đẳng cấp” hơn so với phần đông người nghe nhạc Kpop bình thường. Âm nhạc của YG biến hóa đa dạng và có khả năng tạo xu hướng rất tốt, nhờ những nhà sản xuất xuất thân từ Mỹ và góp phần hình thành dòng nhạc đặc trưng hiphop-pop của công ty.  Bên cạnh đó, sự sáng tạo của YG còn thể hiện qua những lần đi đầu trong việc sáng tạo các sản phẩm đặc trưng mới gắn liền với Kpop như mini album, single, lightstick,…

Các show thực tế của YG sản xuất từng có đầy đủ các yếu tố lôi cuốn hấp dẫn: căng thẳng, tranh cãi, xúc động,...

Ở thế hệ tiếp nối Big Bang, các show sống còn do YG sản xuất như ‘WIN:WHO IS NEXT’ hay ‘MIX & MATCH’ cũng là những format kinh điển của loại hình show sống còn dựa vào tài năng. Đây cũng có thể coi là thời kỳ hoàng kim của YG khi họ vừa có nghệ sĩ hàng đầu (PSY, Big Bang), lại có các idol tài năng từ những show truyền hình ăn khách và hút fan. Tuy nhiên có lẽ cũng từ chính thời điểm này, hướng đi của YG Entertainment bắt đầu lệch lạc.

Không có bề dày truyền thống như SM hay JYP, YG có thừa sáng tạo nhưng dường như lại không đủ nội lực để duy trì sự sáng tạo này. Từ người đi đầu trong việc tạo xu hướng, YG không hiểu từ lúc nào lại trở thành một công ty “đứng núi này trông núi nọ”. Sau khi Produce 101 bùng nổ năm 2016, YG bắt tay cùng JTBC sản xuất ‘MIXNINE’nhưng lại ra mắt vào thời điểm mà ‘Produce’ đã là một cái tên vững chãi trong lòng người hâm mộ sau thành công rực rỡ của cả hai mùa đầu. Và việc quá tập trung vào chủ tịch Yang khiến rating lao dốc thảm hại, có thời điểm chạm mốc 0% và cuối cùng kết thúc ở mốc 0.98% vào tập cuối. ‘MIXNINE’ cũng đánh dấu cho hàng loạt những sự việc gây thất vọng tràn trề của YG Entertainment với lùm xùm “quỵt debut” khi YG thậm chí còn không cho nhóm chiến thắng show được debut như đã hứa.

Từ người dẫn đầu xu hướng, YG Entertainment  bắt đầu trở nên hụt hơi trong các cuộc đua sáng tạo. Công ty khó có thể chạy đua với Mnet trong việc làm các show thực tế tràn ngập drama hút view, không học được cách xây dựng fanbase tinh tế như SM Entertainment hay cả việc trân trọng và phủ sóng nghệ sĩ hợp lý như JYP. Một người đi sau khó có thể trở thành người dẫn đầu, chưa nói đến việc YG tốn quá nhiều thời gian, nhân lực và tiền bạc vào các dự án không đem lại hiệu quả thực tế rõ ràng. Cũng bởi việc không có bề dày nội lực, cách quản lý nghệ sĩ của YG bắt đầu trở nên hỗn loạn do không có những chính sách nghiêm ngặt ban đầu. YG chưa kịp xây dựng được những thủ lĩnh cho các thế hệ mới như G-Dragon và CL, cũng không có các nghệ sĩ solo “sừng sỏ” như PSY hay Se7en.. Đấy là chưa kể cách YG đối xử với những công thần góp công lớn xây dựng công ty đã khiến nhiều người hâm mộ mất niềm tin vào cái tên từng được tự hào “YG Family” hay “YG Lovers”.

Tuy nhiên, khác với Park Jin-young trở về với sở trường đúng của bản thân, Yang Hyun Suk vẫn quá tự tin vào khả năng quản trị của mình và kết quả hiện tại thì ai cũng đã biết. Chẳng riêng gì công chúng đã quá ngán ngẩm vì những scandal động trời của nghệ sĩ YG, bản thân fandom các nhóm và nghệ sĩ trong sạch hiện tại cũng không còn nhiều tin tưởng vào kế hoạch tương lai của YG Entertainment. Với CEO mới được bổ nhiệm hồi tháng 6 Hwang Bo Kyung, thách thức chờ đợi YG phía trước là còn rất nhiều. Những mục tiêu tiên quyết nhất của YG hiện tại là cải thiện hình ảnh trong mắt công chúng, quan hệ với các nhà đài truyền hình và cuối cùng là phát triển và phân bố tài nguyên hợp lý cho gà nhà.

Tạm kết

Mỗi công ty thuộc Big 3 đều có những đặc trưng riêng trong cách quản trị và điều hành bộ máy của mình. Tuy nhiên với một Kpop thay đổi chóng mặt trong thời kỳ hiện tại, những nhà quản lý đứng đầu đều cần một chiến lược hợp lý để “bộ máy” khổng lồ của họ có thể kịp thời thích ứng với những thay đổi liên tục này. SMTOWN đang chững lại nhưng được dự báo sẽ không chịu để lép vế với những kế hoạch táo bạo cùng SuperM và đặc biệt là hai nhóm nhạc nam nữ debut trong năm sau. JYP Entertainment đang hưởng lợi từ các chiến lược hợp lý trong những năm trước. YG Entertainment, dù đã có những bước lùi nhưng vẫn sở hữu những “gà chiến” đáng gờm, với sự bổ sung lực lượng quan trọng trở lại từ Big Bang. Sau cùng, Kpop fan vẫn còn có quyền kỳ vọng vào việc được chứng kiến bộ ba uy quyền một thời trở lại “phá đảo” Kpop một lần nữa.