"Respect" đã trở thành quốc ca nữ quyền như thế nào?

Viên ngọc sáng nhất trong gia tài âm nhạc mà Nữ hoàng nhạc Soul Aretha Franklin để lại có lẽ là “Respect”. Thuở mới được phát hành, “Respect” mang về cho mình 2 kèn vàng Grammy danh giá và giành vị trí quán quân BXH Billboard Hot 100. Bài hát cũng góp phần vinh danh tên tuổi Aretha Franklin tại Đại sảnh Danh vọng Rock and Roll, bà chính thức trở thành nữ ca sĩ đầu tiên đạt được thành tựu này.

Từ một ca khúc hit, “Respect” đã trở thành “quốc ca” của nữ quyền, nhân quyền như thế nào?

Khi Aretha bắt tay thực hiện dự án, bà không ngờ rằng ca khúc sẽ trở nên đại thành công. Động lực duy nhất đằng sau “Respect” là niềm yêu mến to lớn của bà dành cho bản thu âm gốc của ca/nhạc sĩ Otis Redding. Vào năm 2016, trong một buổi trò chuyện với Elle, Aretha thuật lại cơ duyên đưa bà đến với “Respect”. Đó là khi Nữ hoàng nhạc Soul đang dọn dẹp căn hộ của mình tại Detroit, “và radio đã phát ca khúc. Tôi ngay lập tức yêu nó! Tôi linh cảm mình có thể làm nhiều điều mới mẻ cho ca khúc”.

Bản thu âm gốc cho “Respect” của Otis Redding được khai thác dưới góc nhìn của người đàn ông, khi anh đòi hỏi sự tôn trọng từ đối phương của mình. Dù nam tính, mạnh mẽ là vậy, nhưng phiên bản của Redding vẫn phải “ngả mũ” trước những gì Aretha Franklin thổi hồn vào “Respect” - ca khúc đã truyền cảm hứng để vô vàn làn sóng nữ quyền, nhân quyền trỗi dậy mạnh mẽ. Nếu Redding đòi hỏi sự tôn trọng nói chung, thì Aretha lại “định lượng” đòi hỏi của mình: “chỉ một chút” (“just a little bit”) - từ đó càng nhấn mạnh những gì phái nữ cần là quyền lợi căn bản mà con người xứng đáng được hưởng. Người phụ nữ trong “Respect” biết yêu thương cả bản thân lẫn người đàn ông của mình. Ngược lại, người đàn ông trong câu hát của Redding lại đòi hỏi đối phương ngoan ngoãn trước số tiền anh ta mang về. Bằng cách lọc bỏ những yếu tố cũ và thêm vào những adlibs như “sock it to me”, “take care TCB”, Aretha Franklin không chỉ làm mới bài hát, mà đã thực sự sở hữu “Respect”.

Trong một số phát thanh của Fresh Air, Aretha Franklin chia sẻ: “Khi thu âm ca khúc, tôi luôn hướng tới sự bình đẳng nam-nữ. Trên tầng nghĩa rộng hơn, là sự bình đẳng giữa người-người. Tôi tôn trọng bạn, nên tôi mong đợi, và có quyền mong đợi được tôn trọng ngược trở lại”. Quan điểm nhân văn trên giao thoa mạnh mẽ với các phong trào dân quyền nói chung, và phong trào nữ quyền nói riêng vào những năm 1970s.

Aretha Franklin là con gái của Reverend C.L. Franklin, một nhà thuyết giáo nổi tiếng. Ông đã đã đồng hành cùng nhà Lãnh đạo Phong trào Dân quyền Mỹ Martin Luther King để mở ra Detroit Walk to Freedom, cuộc biểu tình dân quyền lớn nhất lịch sử Mỹ tính tới thời điểm đó. Được nuôi dưỡng bởi những nhà tư tưởng vĩ đại nhất, Aretha Franklin dần dần hình thành những tư tưởng nhân quyền cho riêng mình, và truyền tải chúng thông qua ngôn ngữ âm nhạc giàu tính đại chúng.

Cựu tổng thống Barack Obama từng súc tích phát biểu: “Lịch sử nước Mỹ tiến lên khi Aretha cất lên tiếng hát. Không ai ngoài bà có thể truyền tải trọn vẹn sự hòa quyện giữa tâm hồn người Mỹ gốc Phi, nhạc blues, R&B và rock n roll - như cách mọi chông gai, muộn phiền được hóa thành vẻ đẹp của niềm tin vĩnh cửu và bất khuất".

Giọng ca Aretha Franklin, tâm hồn Aretha Franklin sẽ mãi sống trong lòng những người yêu nhạc. Hãy luôn nhớ rằng, dù là trong công việc, trước gia đình, hay với tình yêu, bạn luôn xứng đáng được R-E-S-P-E-C-T.