65% khán giả Việt công nhận Sơn Tùng M-TP, Đông Nhi, Noo Phước Thịnh, Soobin Hoàng Sơn là nghệ sĩ chứ không phải idol

Tại Kpop, nghệ sĩ và idol là 2 khái niệm hoàn toàn rạch ròi

Theo tiêu chuẩn đánh giá của công chúng Hàn Quốc, diễn viên là ngành nghề được coi trọng nhất (trong nghệ thuật), sau đó đến những ca sĩ thực thụ (nghệ sĩ), rồi lần lượt là MC, diễn viên hài và cuối cùng mới đến thần tượng. Đây là lý do mà nhiều idol hoạt động gần chục năm như Yoona (SNSD) vẫn thường bị coi là lép vế hơn mỗi khi đứng cạnh một nữ diễn viên nào đó. 

Xét ở phạm vi hẹp hơn là lĩnh vực âm nhạc, idol và nghệ sĩ cũng là 2 khái niệm có sự phân biệt rạch ròi, thậm chí còn phân chia đẳng cấp, vị thế. Một nghệ sĩ (hiểu nôm na là ca sĩ thực thụ) có quyền nhận xét về năng lực chuyên môn của các thần tượng nhưng hướng ngược lại thì không được chấp nhận. Và muốn trở thành một nghệ sĩ thì ít nhất idol phải có vài ba năm kinh nghiệm. 

Theo nhiều nghiên cứu, có 3 đặc điểm để phân biệt thần tượng và nghệ sĩ:

Một là khả năng sáng tác phải được công chúng công nhận, có nghĩa là những ca khúc này viết ra không phải để cho vui hay chạy theo trào lưu mà ít nhất phải có giá trị nghệ thuật. Thông thường, yêu cầu này không nhiều idol làm được nhưng phần đông nghệ sĩ đều có thể soạn nhạc, viết lời, sản xuất các sản phẩm âm nhạc, cũng như tự quyết định mình sẽ hát ca khúc nào, quảng bá trong thời gian ra sao. Ngoài ra, hạn chế của các idol còn bị phụ thuộc vào công ty chủ quản nên trong thời gian mà người nghệ sĩ tìm cảm hứng để viết nhạc thì thần tượng lại phải chạy theo lịch trình kín mít từng tuần. 

Hai là chất giọng và khả năng ca hát thực thụ. Nghệ sĩ ở xứ Hàn, họ có thể không đẹp về mặt ngoại hình nhưng bù lại, họ biết cách "thu phục" người nghe bằng giọng hát, bằng từng biểu cảm hay nói theo cách khác, nghe nghệ sĩ hát, khán giả cảm nhận bằng tai chứ không phải bằng mắt. Điển hình cho trường hợp này là một loạt cái tên như: Sohyang, Im Chang Jung, Baek Ji Young, Park Hyo Shin, Wheesung,...,

Ngược lại, vì phần lớn các idol đều hoạt động trong nhóm nhạc, nên dĩ nhiên không phải ai cũng biết hát, trừ vocal mà nhiều khi, hát chính trong các nhóm cũng liên tục bị soi hát thều thào, live "thảm họa"... Tuy hơi "phũ" nhưng idol hiện nay coi trọng phần nhìn hơn là phần nghe. 

Tất nhiên, cái gì cũng có ngoại lệ của nó bởi trong các nhóm nhạc hiện nay vẫn có những giọng ca thực sự "khủng": Taeyeon (SNSD), Hyorin (Sistar),... Bộ phận này được coi là ca sĩ (nằm giữa nghệ sĩ và idol) chứ không đơn thuần chỉ là một thần tượng chạy theo xu hướng. 

Trong số các idol, Taeyeon, Hyorin,... được đánh giá là có chất giọng "khủng" nhất

Cuối cùng, nghệ sĩ và idol còn khác nhau ở cách quảng bá. Mỗi dịp thần tượng comeback, họ sẽ miệt mài chạy từ show này đến show khác. Có một số sẽ đánh lẻ để tham gia chương trình thực tế hoặc lấn sân đóng phim, quay CF quảng cáo. Riêng nghệ sĩ lại hoàn toàn khác biệt. Họ không quá bận tâm đến việc làm cách nào để phổ biến ca khúc đến công chúng một cách nhanh nhất. Việc của họ là tung sản phẩm mới, ngồi chờ khán giả trung thành tìm đến hoặc nếu có quảng bá cũng chỉ đứng yên trên sân khấu và hát.

Bên cạnh đó, điểm dễ nhận thấy nhất ở làng giải trí Hàn là giới nghệ sĩ thường là những tên tuổi solo đình đám, trái ngược với đó, idol luôn debut theo nhóm nhạc. Vậy nên để phát triển lên hàng nghệ sĩ, các main vocal thường chú trọng vào sự nghiệp solo. 

Tại Vpop, danh xưng "nghệ sĩ" đang bị lạm dụng

Ngược lại với Kpop, Vpop lại đang dùng lẫn lộn các thuật ngữ nghệ sĩ - idol, nghệ sĩ - ca sĩ. Chỉ cần là một diễn viên, một MC, thậm chí một hot girl nhiều tai tiếng, họ đều có thể tự nhận bản thân là một nghệ sĩ. Ngoài ra, nếu tích cực đá sân sang nhiều lĩnh vực khác thì hiển nhiên, họ sẽ được nâng lên thành hàng nghệ sĩ đa-zi-năng.

Nếu đối chiếu từ Kpop sang Vpop thì "nghệ sĩ" chỉ dành cho các Diva, Divo

Trước đó, Thanh Bùi đã thẳng thắn nhận xét: "Chữ "ca sĩ" ở Việt Nam nó hơi bị rẻ tiền, nghệ thuật bị bán rẻ". Điều này không có gì lạ bởi Chi Pu đã từng phát ngôn: "ở Việt Nam, cứ cầm mic lên thành ca sĩ" hay sau này, nhiều người đẹp như Linh Miu, Quỳnh Thy, Huyền Sambi,... bất chấp năng lực hạn chế vẫn cứ tuyên bố chuyển hướng làm ca sĩ. 

Ở Việt Nam, làm ca sĩ cực dễ. Trường hợp của Quỳnh Thy, Huyền Sambi là một ví dụ điển hình

Ở Hàn, từ ca sĩ lên nghệ sĩ còn cần thời gian rất dài nhưng ở Việt Nam, 2 khái niệm này dường như không có ranh giới. Người ta có thể gọi Chi Pu là hot girl, diễn viên nhưng fan của cô cũng có thể gọi thần tượng mình là nghệ sĩ. Mới đây tại V Live Year End Party 2017, Chi còn được vinh danh ở hạng mục "Nghệ sĩ đột phá" dẫu suốt năm 2017 vừa qua, cô không hề có bất cứ hoạt động "đột phá" theo hướng tích cực nào. 

Thần tượng ở Hàn là một thuật ngữ nhưng thần tượng tại Việt Nam chỉ là cách gọi khác của người nổi tiếng. Nghệ sĩ ở Hàn phải phấn đấu bao năm mới có nhưng nghệ sĩ ở Việt Nam, cứ tham gia vào showbiz là chắc chắn được gọi

Kpop - Vpop khác biệt nên 2 khái niệm này cũng có sự thay đổi

Theo một khảo sát chúng tôi vừa thực hiện trên fanpage Tinnhac (có 1.900 người tham gia) với nội dung: "Sơn Tùng M-TP, Noo Phước Thịnh, Đông Nhi, Soobin Hoàng Sơn,... được công nhận là một nghệ sĩ hay idol", bất ngờ thay lại có đến 65% khán giả hào phóng gọi họ là nghệ sĩ chứ không phải thần tượng. Điều này có vẻ trái ngược với quy chuẩn của làng giải trí Hàn Quốc khi Soobin Hoàng Sơn, Sơn Tùng M-TP mới vào showbiz được khoảng 4,5 năm, hơn nữa cách thức hoạt động và quảng bá của họ cũng giống một idol nhiều hơn là nghệ sĩ. 

Có đến 65% khán giả công nhận Sơn Tùng, Soobin, Đông Nhi, Noo Phước Thịnh là nghệ sĩ

Tuy nhiên, vẫn phải nhấn mạnh một điều, Đông Nhi, Noo Phước Thịnh, Sơn Tùng M-TP hay Soobin Hoàng Sơn đều là những ca sĩ thực tài ở Vpop. Bỏ qua yếu tố tuổi đời còn non trẻ thì bộ phận này hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu của một nghệ sĩ: biết sáng tác, biết sản xuất, có giọng hát và tự chủ trong các khâu phát hành và quảng bá sản phẩm mới. Chưa kể, đây đều là những người trẻ có tầm ảnh hưởng nhất định đến đối tượng khán giả trẻ và dẫu hơn 1 năm mới chịu tái xuất như Sơn Tùng M-TP hay 2 năm nay vẫn luôn "một màu" như Đông Nhi thì họ luôn có fan trung thành tìm đến. 

"Chạy ngay đi" là một trong những sản phẩm đánh dấu sự đa năng của Sơn Tùng M-TP khi đảm nhận cả 3 vai trò: nhạc sĩ, ca sĩ và giám đốc sản xuất

Phân tích vậy để thấy, giữa làng giải trí 2 nước Việt - Hàn luôn tồn tại nhiều điểm khác biệt. Một trong số đó là việc Kpop chuộng nhóm nhạc, còn Vpop lại nở rộ mô hình solo. Hoạt động một mình nên từ khi mới bắt đầu, ca sĩ Việt đã rèn được tính độc lập, tự chủ. Khả năng này còn được đánh giá cao hơn ở những "hiện tượng" hoặc những ca sĩ trẻ "quyền lực". Họ sinh ra để làm thần tượng nhưng lại mang sứ mệnh của một ca sĩ, nghệ sĩ. 

Noo Phước Thịnh xứng đáng là một nghệ sĩ sau những nỗ lực không ngừng nghỉ suốt gần chục năm vào nghề

Cùng với đó, khán giả Việt cũng có phần dễ tính hơn trong việc "rạch ròi" giữa 2 thuật ngữ. Đôi khi chỉ cần nhiều giải thưởng, nhiều bản hit thì một ca sĩ chưa đầy 3 năm tuổi nghề như Đức Phúc cũng được coi là một nghệ sĩ trẻ. 

Cuối cùng, điều mà chúng tôi muốn nhấn mạnh ở đây là việc danh xưng không quyết định hoàn toàn vị thế cũng như vị trí của một người nổi tiếng trong lòng khán giả. Dù là idol hay nghệ sĩ thì điều quan trọng, họ phải thực hiện đúng sứ mệnh của mình: dùng âm nhạc để kết nối chứ không đơn thuần chỉ để giải trí.