Vpop nở rộ trào lưu 'tự viết, tự hát' - tài năng hay chỉ là hình thức chơi trội?

Manh nha xuất hiện ở Việt Nam từ khá sớm với những ứng cử viên như: Nguyễn Cường, Lưu Thiên Hương, Hồ Hoài Anh, Giáng Son,... thế nhưng, vài năm trở lại đây, mô hình "singer-songwriter" lại có dấu hiệu bùng nổ và trở thành xu hướng thịnh hành trong giới nghệ sĩ trẻ. Điển hình cho trào lưu này phải kể đến những cái tên như: Trang Pháp, Vũ Cát Tường, Sơn Tùng, Only C, Tiên Cookie, Khắc Việt... Không chỉ liên tục gây tiếng vang với nhiều bản hit "để đời", thế hệ trẻ tuổi nhưng tài năng này còn được biết đến với danh xưng "phù thủy tạo hit" khi là người đứng sau thành công của nhiều đồng nghiệp có tên tuổi. Tuy nhiên, trong giới hạn bài viết này lại chỉ đề cập đến khuynh hướng: nghệ sĩ chỉ hát ca khúc tự sáng tác, độc đáo, có cá tính riêng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy cơ. 

Tự viết, tự hát - con đường ngắn nhất khẳng định cái "tôi"

Xuất thân từ giới underground, chỉ sau một vài sáng tác đầu tay như "Cơn mưa ngang qua", "Em của ngày hôm qua", Sơn Tùng bỗng chốc vụt lên thành hiện tượng mới của làng giải trí. 5 năm gia nhập showbiz, anh chàng này chỉ khư khư giữ vững một định hướng: hát nhạc do chính mình sáng tác. Những ca khúc sau này của "hoàng tử mưa" dù đi theo nhiều thể loại khác nhau, có ballad, có pop, có EDM... nhưng tựu chung lại đều mang hơi hướng của dòng nhạc điện tử, kết hợp hài hòa giữa rap và hát, đặc biệt là có tác dụng trong việc thể hiện hình tượng một cái "tôi" ngông cuồng và có phần cô độc. 

Sơn Tùng là trường hợp hiếm hoi của Vpop khi từng bước khẳng định vị thế với lời tuyên bố: chỉ hát ca khúc do chính mình sáng tác

Đến Vũ Cát Tường - hit-maker được vinh danh 3 lần liên tiếp tại Bài hát Việt, cái độc đáo mà giới chuyên môn cảm nhận được ở những sáng tác của cô nàng này là phần phối khí, "chỉ bằng một câu piano lặp đi lặp lại nhưng giúp mọi người nhớ đến ca khúc rất lâu" - nhạc sĩ Huy Tuấn. Đây cũng là lý do khiến khối gia tài đồ sộ của HLV The Voice Kids đa dạng về dòng nhạc nhưng nhất quán đi theo phong cách "ưu tú". 

Viết khỏe nhưng nhạc Vũ Cát Tường luôn có chất riêng

Với Tiên Tiên hay Lê Cát Trọng Lý lại khác. Hai nữ nhạc sĩ trẻ tuổi này ưa chuộng sáng tác có giai điệu lạ tai, đôi khi khó nghe và mang đậm tính triết lý. Riêng Tiên Cookie lại có thế mạnh về mặt ngôn ngữ kết hợp lối suy nghĩ nữ tính rất đời thường vô hình phù hợp với giọng ballad của "nữ hoàng nhạc sầu" Bích Phương. 

Khác với vẻ ngoài nam tính, nhạc của Tiên Cookie lại ẩn chứa nét nữ tính rất đời thường

Từ sau cuộc thi Sing My Song 2016, vô số những sáng tác cũ của Phan Mạnh Quỳnh đã được fan "đào mộ". Ít ai ngờ, anh chàng có vẻ ngoài chân chất này lại là người chắp bút cho một loạt bản hit như: "Người yêu cũ" (Khởi My), "Nơi ấy con tìm về" (Hồ Quang Hiếu), "Mình từng yêu nhau" (Miu Lê), "Bước qua thế giới" (Ưng Hoàng Phúc), "Khóc trong mưa" (Ngô Kiến Huy), "Cảm giác bên anh" (Hải Băng), "Anh nhớ mùa đông ấy" (The Men)... Cái lạ ở Phan Mạnh Quỳnh là sự na ná nhau trong giai điệu, ca từ giản dị nhưng được thể hiện bằng lối viết luyến láy. Cha đẻ của "Vợ người ta" cũng là một trong những nhạc sĩ hiếm hoi có đủ khả năng sáng tác ở bất kì đề tài nào. 

Đem những đề tài rất đời vào trong bài hát, vậy mà Phan Mạnh Quỳnh lại sở hữu hàng loạt bản hit có tiếng

Lợi bất cập hại từ mô hình ca sĩ kiêm nhạc sĩ

Quá thành công với việc kiêm luôn hai vai trò trong một hình tượng nghệ sĩ, ấy vậy mà có lúc Sơn Tùng vẫn phải thốt lên: "Tùng từng có một tuyên bố rất ngu rằng sẽ không bao giờ hát nhạc người khác. Tuy nhiên, bây giờ khi đã trải qua nhiều điều lại tự hỏi sao mình lại ngu như thế. Mình không phải là người giỏi nhất, xung quanh mình có rất nhiều người khác giỏi hơn". Rõ ràng, chính Tùng "núi" cũng đã nhận ra hạn chế khi cứ cố theo đuổi trào lưu: tự viết, tự hát bởi thực tế, dù đặc biệt nhưng mô hình này lại dễ khiến người nghệ sĩ rơi vào tình huống một màu. 

Trường hợp đầu tiên phải kể đến là Khắc Việt. Sau một thời gian dài "làm mưa làm gió" với: "Yêu lại từ đầu", "Mất cảm giác yêu", "Như vậy nhé", "Anh khác hay em khác"..., những sáng tác sau này của chàng nhạc sĩ tài ba lại không có được hiệu ứng tích cực như mong muốn. Khán giả dễ dàng tìm thấy trong "Yêu", "Từ bỏ", "Em làm gì tối nay" phong cách và giai điệu của Khắc Việt một thời hoàng kim khoảng 3,4 năm về trước. Thiếu đổi mới nên dù có chăm chỉ phát hành, "đứa con tinh thần" của Khắc Việt vẫn bị bộ phận fan hâm mộ "ghẻ lạnh". 

Một màu khiến Khắc Việt đã hết thời hoàng kim?

Tiếp đó là Phan Mạnh Quỳnh - chàng nhạc sĩ tài năng có thừa nhưng chưa tìm được cách bùng nổ hình ảnh bản thân. Nổi lên từ hiện tượng "Vợ người ta", Phan Mạnh Quỳnh góp mặt trong Sing My Song 2016 với ca khúc tự sáng tác "Con tim tan vỡ". Hướng đến một hình ảnh thâm trầm và sâu sắc hơn nhưng đúng như nhạc sĩ Đức Trí nhận xét, sản phẩm của Phan Mạnh Quỳnh đều tìm thấy sự tương đồng về cảm xúc cũng như giai điệu. 

Phan Mạnh Quỳnh đã thực sự thoát khỏi cái bóng của "Vợ người ta"?

Càng khẳng định được vị thế trong vai trò nhạc sĩ thì ca sĩ trẻ càng có áp lực trong việc đổi mới hình ảnh bản thân. Sơn Tùng là một ví dụ tiêu biểu. Đã hơn 6 tháng kể từ khi "siêu phẩm" "Nơi này có anh" ra mắt và thiết lập hàng loạt kỉ lục, chàng trai 23 tuổi vẫn chưa thấy có động tĩnh sẽ tiếp tục cho lên sàn sản phẩm mới. Đáp lại lời thúc giục của cộng đồng Sky, "hoàng tử mưa" chọn cách làm mới hit cũ như: "Remember Me" hay "Lạc trôi" remix. Hơn ai hết, anh chàng này là người hiểu rõ, cái bóng của "Nơi này có anh" quá lớn và một khi comeback, dấu ấn cộp mác Sơn Tùng phải độc đáo, ít nhất là ngang bằng với những gì bản hit này có được. 

Áp lực từ "Nơi này có anh" khiến màn comeback của Sơn Tùng trở nên mờ mịt

Nhìn nhận ở một khía cạnh khác, việc ca sĩ thể hiện ca khúc tự sáng tác có lợi thế rất lớn về cảm xúc so với những bài hát đặt hàng. Thế nhưng, chính mặt tích cực này đôi khi lại là "con dao hai lưỡi" đè nặng áp lực của một nghệ sĩ đa tài. Đơn giản, thấu hiểu cảm xúc của chính mình cũng đồng nghĩa với việc công chúng đòi hỏi cao hơn ở khoản thể hiện bằng ngôn ngữ hình thể, đi kèm với đó là yếu tố chuyên môn cũng phải đảm bảo tương đương. 

Thêm vào đó, kinh nghiệm cũng trở thành "vấn nạn" với bộ phận ca sĩ tự viết - tự hát. Bởi đúng theo những gì nhạc sĩ Châu Đăng Khoa đã từng chia sẻ: "Lợi thế lớn nhất của nhạc sĩ trẻ như Khoa đó chính là tuổi trẻ. Vì mình trẻ nên dễ dàng tiếp nhận và học hỏi cái mới hơn. Dám mạo hiểm, thích thử nghiệm và đón nhận thử thách hơn vì vậy nhạc của mình sẽ mang nhiều sức sống và biến hóa hơn. Nhưng trẻ cũng thường đi kèm với sự non nớt và thiếu kinh nghiệm". Tung ca khúc mới dồn dập nhưng chỉ trụ lại được trong giai đoạn tức thì, hầu hết các sáng tác của thế hệ trẻ đều chưa thể đáp ứng được yếu tố sống còn với thời gian như nhiều ca khúc của đàn anh, đàn chị. Bắt tai, dễ nghe, dễ thuộc nhưng rồi cũng dễ quên vì thiếu giá trị nghệ thuật, đôi khi sự non nớt lại chính là khuyết điểm khiến cái danh "singer-songwriter" trở nên nhàm chán trong mắt khán giả.