Sao Việt và cuộc chiến bản quyền chưa có hồi kết

Khi các sao cũng dùng "chùa" ca khúc của nhau

Gần đây, dư luận đang ồn ào với vụ việc con trai nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 tố ca sĩ Ánh Tuyết dùng tên tuổi người cha đã mất để trục lợi, kiếm tiền bằng việc tổ chức đêm nhạc tưởng nhớ. Vụ việc tranh cãi lên đến đỉnh điểm khiến ca sĩ Ánh Tuyết phải hủy bỏ đêm nhạc tưởng nhớ nhạc sĩ Nguyễn Ánh dự định được tổ chức vào ngày 15/4 tại TP.HCM.

Nhìn lại âm nhạc Việt Nam những năm qua, cũng có không ít những vụ nghệ sĩ tố nhau vi phạm bản quyền, thậm chí, căng thẳng đến mức công khai tuyên bố cạch mặt nhau.

Mỹ Tâm - Nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng

Cuối tháng 1/2017, "họa mi tóc nâu" Mỹ Tâm cho ra mắt ca khúc mới với phong cách hài hước "Anh thì không". Tuy nhiên, chỉ sau vài ngày đăng tải, cuộc chiến bản quyền giữa Mỹ Tâm và tác giả chuyển lời Việt của "Anh thì không" đã diễn ra.

Theo đó, đây là ca khúc nhạc Pháp do nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng viết lại lời Việt đã được nhiều nghệ sĩ thể hiện lại trong gần nửa thế kỉ qua. Tuy nhiên, khi phát hành MV, ê-kíp của Mỹ Tâm lại không để tên tác giả mà chỉ ghi chú nhạc ngoại, lời Việt. Khi nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng lên tiếng và truyền thông vào cuộc phản ánh, chiều ngày 15/2, ca sĩ Mỹ Tâm đã gửi lời xin lỗi đến cha đẻ lời Việt của "Anh thì không" trên trang cá nhân của mình: "Do chưa tìm hiểu kỹ để đóng tác quyền cho tác giả viết lời Việt cho ca khúc nhạc Pháp "Anh thì không" nên tạm thời MTE (Mỹ Tâm Entertainment) sẽ khóa bài hát này trên kênh YouTube để tôn trọng bản quyền các bạn nhé! Rất xin lỗi khán giả vì sự bất tiện này".

Mỹ Tâm lên tiếng xin lỗi nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng

Ngay sau đó, Mỹ Tâm đã phát hành lại MV "Em thì không" cũng trên nền nhạc Pháp ca khúc của nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng. Nhiều khán giả đã cho rằng, động thái này của nữ ca sĩ như đang đá xoáy lại lời tố cáo vi phạm bản quyền của nhạc sĩ bởi chính ông Vũ Xuân Hùng cũng viết lại lời Việt của "Anh thì không" mà chưa được tác giả nước ngoài đồng ý.

"Em thì không" - Mỹ Tâm

Đàm Vĩnh Hưng - Nhạc sĩ Trường Nhân Kiện

"Ông hoàng nhạc Việt" cũng đã từng dính vào vụ việc vi phạm bản quyền với nhạc sĩ Trường Nhân Kiện khi nhạc sĩ này kiện nam ca sĩ sử dụng ca khúc "Chút tình phai" trong album "Góc khuất" mà không xin phép vào tháng 6/2013. Tuy nhiên, khi trả lời với báo chí, Mr Đàm đã khẳng định, ca khúc này anh mua lại từ nhạc sĩ Trương Tuấn Huy và việc Trường Nhân Kiện hay Trương Tuấn Huy ai đăng kí bản quyền trước cho "Chút tình phai" anh không hề liên quan.

Thu Phương - Tuấn Hưng

Thu Phương và Tuấn Hưng từng vướng lùm xùm vì bản quyền của ca khúc "Nắm lấy tay anh". Đây là ca khúc nam ca sĩ mua bản quyền từ trước của Tú Dưa và đã đồng ý để Thu Phương hát lại trong liveshow "Giữ lại hạnh phúc" tổ chức vào cuối tháng 3/2016. Tuy nhiên, sau khi liveshow kết thúc, nữ ca sĩ "Chưa bao giờ" vẫn nhiệt tình sử dụng ca khúc này ở nhiều sân khấu khác mà chưa được sự đồng ý của Tuấn Hưng. Mâu thuẫn giữa hai bên xảy ra khá gay gắt và đến hiện tại vẫn chưa thực sự được hòa giải.

"Nắm lấy tay anh" là ca khúc Tuấn Hưng đã mua bản quyền từ Tú Dưa

Tuấn Hưng - Duy Mạnh

Khi những tranh cãi về bản quyền của Thu Phương và Tuấn Hưng quanh ca khúc "Nắm lấy tay anh" còn chưa lắng xuống, Duy Mạnh lại công khai chỉ trích Tuấn Hưng "ăn cháo đá bát" khi hát mà không xin phép anh bài "Hãy về đây bên anh". Sự việc càng trở nên ồn ào khi cả hai có những phát ngôn được cho là đá xoáy nhau trên facebook. Cuối cùng nam ca sĩ "Anh nhớ em" phải lên tiếng trước để kết thúc vụ cuộc chiến này. 

Duy Mạnh công khai chỉ trích Tuấn Hưng vi phạm bản quyền trên trang cá nhân

Uyên Linh - Nhạc sĩ Nguyễn Hải Phong

Năm 2010, ca sĩ Uyên Linh đã bị nhạc sĩ Nguyễn Hải Phong chỉ trích về việc sử dụng không xin phép ca khúc "Đường cong" do anh sáng tác độc quyền cho Thu Minh. Ngay sau khi vụ việc bị báo chí đưa tin, Uyên Linh đã gọi điện để xin lỗi "chị đại" The Voice. Vụ việc cũng kết thúc trong êm đẹp.

Bảo Thy - Ca sĩ Úc Lenka

Là ca sĩ chuyên hát nhạc ngoại những năm đầu bước chân vào showbiz, Bảo Thy bị nhiều khán giả gắn cho danh hiệu "đạo nhái". Mọi việc trở nên gay gắt hơn khi trong chương trình "Đêm nghệ thuật Hennessy (6/10/2016)" tại Hà Nội, ca sĩ Úc Lenka đã lên tiếng về việc không hề biết rằng có một ca sĩ ở Việt Nam đang sử dụng ca khúc của cô để đặt lời Việt. Được biết, ca khúc mà ca sĩ Lenka nhắc đến là "The show" đã được Bảo Thy viết lại lời và phát hành ra thị trường dưới cái tên "Thiên thần trong truyện tranh".

Tóc Tiên - Nhạc sĩ Trần Lập

Trong đêm liveshow 8 của The Remix 2015, team Tóc Tiên – Touliver – Long Halo đã remix lại ca khúc đình đám "Người đàn bà hóa đá" của nhóm Bức Tường. Ngay sau đêm diễn, cố nhạc sĩ Trần Lập đã lên tiếng về việc bài hát của anh được thể hiện trong chương trình mà chưa nhận được một lời xin phép nào từ nhóm. Ngay lập tức, ca sĩ Tóc Tiên đã công khai xin lỗi nhạc sĩ Trần Lập trên trang cá nhân.

Tóc Tiên đã thể hiện ca khúc "Người đàn bà hóa đá" của cố nhạc sĩ Trần Lập mà chưa xin phép trong The Remix 2015

Ăn cắp bản quyền trên mạng khiến nhiều nghệ sĩ bất lực

Trong thời đại nhạc số như hiện nay, khi mà chỉ cần lên mạng là có đủ danh sách những bài hát đang "làm mưa làm gió" trên các bảng xếp hạng, nghệ sĩ Việt không khỏi ngán ngẩm vì bị vi phạm bản quyền âm nhạc một cách công khai và trắng trợn. Cũng chính bởi vậy mà từ chục năm trở lại đây, các sao Việt ít sản xuất album bởi đầu tư đĩa nhạc vài tỉ đồng chưa phát hành được vài trăm đĩa thì các ấn phẩm đã xuất hiện nhan nhản trên mạng.

Theo thống kê, sản lượng băng đĩa của Việt Nam trong 5 năm gần đây đã bị giảm đến 80%, người nghe không còn mặn mà đến việc dùng đĩa nhạc để xem một sản phẩm mới của ca sĩ, dù là sao hạng A. Internet, đặc biệt là những trang nhạc miễn phí phát triển nhanh chóng đã khiến con đường sản xuất âm nhạc của nhiều nghệ sĩ bị ảnh hưởng nặng nề, ngành công nghiệp ghi âm của Việt Nam cũng bị thiệt hại nghiêm trọng.

Ca sĩ Lệ Quyên đã từng lên tiếng tố 9 trang web đăng tải trái phép 2 album "Tình khúc xưa 2" và 'Tình khúc yêu thương" của cô hay như đỉnh điểm vào năm 2014, công ty của ca sĩ Đăng Khôi đưa đơn kiện Zing Mp3 phát hành ca khúc trái bản quyền, trưởng nhóm Bức Tường Trần Lập cũng tố Zing ra tòa vì đăng tải bài hát "Đường đến vinh quang" của anh mà chưa xin phép. Sau những thỏa thuận giữa hai bên, vụ việc đi đến hồi hòa giải, cố nhạc sĩ Trần Lập cũng rút lại đơn kiện.

Đây chỉ là những trường hợp ít ỏi các nghệ sĩ thực sự "cứng" và quyết tâm đòi lại quyền lợi cho mình nhưng kiện thì vẫn cứ kiện, các trang tải nhạc miễn phí vẫn ra đời hàng ngày, kiện được 1 thì lại có thêm cả tá trang web ngang nhiên vi phạm luật bản quyền.  

Sau khi có sự vào cuộc của Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, nhiều trang web âm nhạc gồm Zing MP3, Nhaccuatui, Nhac.vui, Nghenhac... đã thực hiện thu phí tải nhạc với phí 1.000 đồng/ca khúc.

Zing MP3 hay Nhaccuatui.com là một trong số ít những trang web tải nhạc mất phí

Tuy nhiên, so với con số 150 trang đang vi phạm bản quyền, con số này là quá chênh lệch. Thực tế, chỉ có khoảng 1% lượng download và cung cấp sản phẩm trên mạng tại Việt Nam là có bản quyền. Và dù các ca sĩ đã chuyển hướng sang phát hành album nhạc số cho hợp xu hướng thì vẫn bị ảnh hưởng đến lợi nhuận bởi thói quen nghe nhạc trực tiếp của cộng đồng mạng.

Bởi thế mới có tình trạng, sao Việt hiện nay không còn hứng thú với việc đầu tư cho album, thay vào đó là chuyển hướng sang thu lợi từ Youtube nếu đã có được một lượng fan hùng hậu, không ngại cày view giúp thần tượng như Sơn Tùng M-TP. 

 Cái kết nào cho cuộc chiến tác quyền?

Internet càng phổ biến rộng rãi thì cuộc chiến chống vi phạm tác quyền càng trở nên "mù mịt" bởi chính những người nghệ sĩ còn "vô tình hay hữu ý" vi phạm bản quyền của nhau.

Nghị định 131/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt hành chính đối với vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan chỉ đưa ra mức phạt cao nhất là 250 triệu đồng đối với cá nhân và 500 triệu đồng đối với tổ chức, con số này quá nhỏ với thiệt hại hàng tỉ đồng của các công ty giải trí hay các nhà sản xuất chương trình khi chưa phát hành ấn phẩm âm nhạc đã thấy nhan nhản đường link ca khúc mới của mình được phát tán trên mạng.

Cụ thể hóa mức phạt hành chính hay dùng dư luận để gây áp lực với những trường hợp vi phạm bản quyền trong showbiz Việt cũng chỉ là biện pháp tạm thời nếu những người làm nghệ thuật không có "tâm" và không thực sự trân trọng sản phẩm trí tuệ của nhau.