'DAMN': Vì sao album của Kendrick Lamar được săn đón trên mọi bảng xếp hạng?

Kendrick Lamar đã đưa hip hop lên một tầm cao mới của phong cách, âm nhạc và sự cộng hưởng âm thanh. Những người biểu tình ở Chicago, Cleveland, Oakland và New York đã xuống đường hát single năm 2015 của anh, “Alright”, như thể nó là “We Shall Overcome” phiên bản mới. Album trước của Kendrick, “To Pimp a Butterfly”, phản ánh chính xác vấn đề cuộc sống của người da đen tại Mỹ, giống với cách Pablo Picasso miêu tả Nội chiến Tây Ban Nha thông qua “Guernica”.

Nhưng hai năm sau đó, mối nguy hiểm từ danh vọng và sự mệt mỏi vì đấu tranh cho công bằng xã hội dường như đặt nặng lên vai Kendrick Lamar. “Trong album cuối cùng, tôi cố gắng nâng đỡ những nghệ sỹ da đen”, anh than vãn trong “Element”, một trong nhiều bản nhạc rap đau đớn trong album thứ tư, “DAMN”. “Nhưng có sự phân biệt giữa nghệ sỹ da đen và nghệ sỹ lập dị”.

Ca khúc "Element"

“DAMN” sử dụng phong cách kinh điển trong nhạc rap. Nếu “To Pimp a Butterfly” là album rap xuất sắc nhất của năm 2015 thì “DAMN” lấy ý tưởng thuần khiết từ một album rap năm 1995, một cách thể hiện rực rỡ những kỹ thuật gieo vần phô trương, những lời diễn thuyết nâng cao ý thức về chính trị và sự tự vấn lương tâm. Kendrick có rất nhiều tài năng: một ngôi sao nhạc pop, một nhà thơ tiên tiến, một chuyên gia viết lời, một người kể chuyện. Nhưng ở đây, anh khám phá bản thân với tư cách một “rapper” hơn bất kì album nào từ trước đến nay. Lối gieo vần trong những bài hát như “DNA”, “Element”, “Feel”, “Humble” và “XXX” rất nhanh, mãnh liệt và gần như thuần túy trong bản chất. Trong một thời đại mà “nhịp điệu” gần như hoàn toàn lỗi mốt, Kendrick Lamar xây dựng một đoạn bridge hướng về quá khứ.

Ca khúc "DNA"

Trong “To Pimp a Butterfly”, anh gỡ rối tâm trí bằng nhiều phong cách và giọng hát ngân vang, nơi những mảnh ghép cảm xúc đòi hỏi những âm sắc khác nhau. Bây giờ, anh nhìn chằm chằm vào mọi thứ với cùng giọng điệu đó và một trọng tâm khác lạ. Chất giọng của anh vẫn tinh tế mà không cần chiêu trò kịch tính như trong “To Pimp a Butterfly”. Những nhà sản xuất như Mike Will Made It và Sounwave giúp “DAMN” trở thành một album hiện đại nhưng kỹ thuật rap của Kendrick Lamar lại không chịu ảnh hưởng bởi thời gian.

Tất nhiên, đây là Kendrick Lamar, nên nếu anh tìm tòi phong cách rap kinh điển hơn, anh sẽ đi theo một con đường phức tạp, đa diện, kì lạ và bất ngờ để đến đó. Việc đi theo xu hướng hip hop vintage hoàn toàn chống lại tư tưởng hiện đại. “XXX” là bài diễn văn cổ điển lên án những tên cảnh sát giết người. Kendrick Lamar hướng đến lối tiếp cận sâu sắc hơn, anh vẽ nên nhiều giả thuyết đẫm máu và sau đó đặt chúng bên cạnh khát vọng kiểm soát quyền sở hữu súng.

Ca khúc "Loyalty"

Kendrick kết hợp chủ đề về địa vị thấp kém trong xã hội. Với “Loyalty”, anh khẳng định thói khoe khoan chính là một điểm yếu, và ca sỹ khách mời Rihanna ngâm nga, “Rất khó để có thể khiêm tốn”. Trong “Pride”, anh lại cho rằng thói khoe khoan là một nhiệm vụ phiền phức, nói một cách khôi hài rằng, “Tao không thể giả giờ khiêm tốn chỉ vì cái mông của mày không vững chắc”. Tiếp theo, trong “Humble”, anh cũng hét lên, “Đồ khốn, hãy khiêm tốn đi!”. Và dẫu như thế, bạn không thể không thắc mắc liệu Kendrick có đang nói về bản thân mình hay không. Trong “Element” anh khẳng định, “Tao không quan tâm” nhưng sau đó lại ngay lập tức nói tiếp “Tao sẵn lòng chết vì thứ chết tiệt này”.

Trong “Blood”, bài hát mở đầu album, Kendrick giúp đỡ một phụ nữ mù tìm kiếm thứ gì đó trên mặt đất, và hóa ra cô ta lại là một kẻ sát nhân. Ý nghĩa ẩn dụ gây ra sự tranh luận sôi nổi, nhưng có một sự thật không thể chối cãi: Kendrick xem bản thân là một người luôn giúp đỡ người khác, và đó là lòng nhân đạo. Mỗi rapper có một tư tưởng khác nhau. Chance the Rapper hướng đến niềm hi vọng và lạc quan của nước Mỹ. Kanye West rap về sự bốc đồng và giận dữ. Những siêu sao như Drake, J. Cole, Big Sean, Nicki Minaj và Eminem khám phá mọi ý tưởng trong cuộc sống. Trong khi đó, Kendrick Lamar nhẫn nại và tỉ mỉ, soi chiếu bản thân và nghiên cứu mọi nghịch lý phức tạp.

Tài năng thiên bẩm của Kendrick Lamar không chỉ nằm ở việc anh thấu hiểu thế mạnh của bản thân (“Tôi có sức mạnh, chất độc, nỗi đau và niềm vui bên trong DNA của tôi”) mà còn bởi anh nhận thức được trách nhiệm (“Tôi cảm thấy như cả thế giới muốn tôi cầu nguyện cho họ / Nhưng tên khốn nào sẽ cầu nguyện cho tôi?”). Anh có thể phác họa niềm tự hào lẫn nỗi đau khổ bằng cùng một ngòi bút, và khả năng đó khiến “Fear” có lẽ là bài hát giàu cảm xúc nhất trong toàn bộ gia tài âm nhạc của anh. Kendrick Lamar làm bạn với đòn roi từ khi là một cậu bé 7 tuổi sợ bị mẹ đánh, rồi anh trở thành một thiếu niên 17 tuổi sợ bị cảnh sát giết chết sau đó lại đến một thanh niên 27 tuổi sợ hãi danh vọng. “Tôi rèn luyện khả năng chạy trốn khỏi nỗi sợ hãi, tôi đoán là mình có một chút may mắn. Ở tuổi 27, nỗi sợ hãi lớn nhất của tôi là bị người đời đánh giá”.

“DAMN” là một album vô giá kết hợp hai trường phái cổ điển và hiện đại. Rapper tài năng nhất của một thế hệ đã hồi sinh ngọn lửa từ những năm 90 và để nó tiếp tục rực sáng cho đến ngày hôm nay. Thế nên đừng thắc mắc tại sao Kendrick Lamar không thể khiêm tốn. Vì đó là đặc quyền của anh.